URL Screenshot Preview with jQuery

Fol 3va: Libellus iste in duodecim partes dividitur et quicquid unaquaque contineat infrascriptis sex versibus breviter comprehendit:

Prima sacrat, secunda parat ius tertia dicit.
Contrahit et quarta, nubere quinta docet.
Testatur sexta, libertos septimsa gingnit.
Pignorat octava, crimina nona punit.
Fert [emen.] fiscum decima, sed fert undecima collonos.
Ultima que sequitur officiumque docet

Incipit liber primus. De ecclesiis exemptis. q. 1 Quoddam monasterium exemptum fuit a potestate episcopi tali scilicet tenore, ut nichilumquam prestaret episcopo nisi sponte vellet. Procedente tempore bene per annos XL. nichilominus monasterium quoddam annuum prestitit quod forte antea prestabat pone (per) procuratorem transactis deinde sic XL. annis monasterium vult uti privilegio et nil prestare, episcopus vero petit ex debito quasi prescripserit hoc ius. Queritur quid iuris…[Pillio].

3vb De redificatione ecclesie, putei, furni vel molendini. q. 1 Questio talis est. Quedam ecclesia indiget refectione, item furnum, puteum vel molendinum. queritur quis debeat reficere et an aliquis vicinorum possit se tueri renunciando quod non vult uti in perpetuum…

3vb De ecclesia, an habeatur loco heredis. q. 1 Pater familias dum extreme voluntatis moderamina conderet duos filios quos habebat heredes instituens invicem eos ut moris est sustituit rogans ut premoriens sine liberis hereditatis partem suam restitueret superstiti. Unus post(ea) decedens sine liberis de relictis ecclesiam heredem instituit universorum. Nunc alter contra ecclesiam agere intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

4ra q. 2 Quero de emphiteota qui ingreditur monasterium. Nonquid trasferret in monasterium res quas habet in emphy(teosim)?…

4ra De his que fiunt ab episcopo sine consensu capituli. Notandum est quod episcopus consilium sui capituli requirere debet in institutionibus et in confirmacionibus personarum, in alienationibus rerum immobilium et etiam mobilium preciosarum, in ordinationibus clericorum, in maioribus causis audiendis et diffiniendis, item in inquisitionibus faciendis. Sine consensu autem capituli potest aliquem punire si hoc habet ex consuetudine vel concessione…

4ra De rebus ecclesiasticis alienandis vel non. q. 1 Monasterium Sancti Petri cum esset foras abbas propter scinsma iuxta intercedente [emen.] causa rem immobilem autoritate episcopi alienavit. Reversus abbas vel substitutus alter rem vendicare intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

4rb Ut lite pendente nichil innovetur. Quero causa pendente et lite contestata sub iudice seculari reus factus est clericus. Nunquid procedet iudex ad sententiam?…

4rb De rescriptis. q. 1 Questio talis est. Quidam impetravit rescriptum a principe et facta citatione ille qui impetravit rescriptum decessit relicto herede. Queritur an heres valeat experiri…

4rb q. 2 Questionem formavit dominus meus Ubertus de Bobio supra proxime de eo qui impetravit rescriptum a principe super executione iuris communis et mortuus est ante litem contestatam. An heres possit prosequi causam?…4va [explicit]: Et ita audivimus pronuntiari de faxcto in civitate Vercellarum de quodam qui impetraverat rescriptum a domino Papa super usuris exigendis. Ho(mobonus).

4va q. 3 Rusticus cum excommunicatus esset ivit ad curiam et impetravit rescriptum de assensu procuratoris alterius partis. Nunc agit rusticus excommunicatus contra Titium debitorem suum coram iudicibus delegatis. Debitor oponit et dicit rescriptum nullum cum sit ab excommunicato impetratum. Queritur an ex illo rescripto possit conveniri… [Roffredo].

4vb De privilegiis. Que questio talis est. Quidam dedit res suas ecclesie sub tali pacto, ne deberent alienari. Ecclesia impetravit privilegium ut liceret ei alienare quam velet de rebus suis. Quer(itur) an possit alienare res predictas…

4vb De concessionibus. Queritur utrum ille cui ius percipiendarum pensionum concessum est habeat etiam illud quod per novationem percipitur…[Pillio].

4vb De ellectione et ellecti potestate. q. 1 Questio talis est. Maior pars capituli bergamensis elegit tres et in eos contulit potestatem eligendi duod canonicos. Illi elegerunt duos ineligibiles. Queritur qui sunt privati iure eligendi, utrum ipsi et maior pars qui in eos contulit potestatem [emen.], vel ipsi tantum…

5ra q. 2 Questio talis est. Episcopus albensis fuit electus et confirmatus, cum peteret consecrari a metropolitano quidam canonicus ecclesie albensis se opposuit et contradixit quod non deberet consecrari quia fuerat contemptus in ipsa electione, preterea dicebat personam ineligibilem. Queritur an in contradictione ista possit constituere canonicus procuratorem…

5ra q. 3 Questio talis est. Canonici Sancti Eusebii vel maior pars supplicaverunt domino Pape quod deberet conferre prebendam et benefitium cuidam in dicta ecclesia. Dominus Papa scripsit abbati Sancti Andree quod si inveniet maiorem partem et idoniorem capituli consensisse quod deberet illi bono viro benefitium dare. Abbas inquisivit et invenit minorem partem consentire quia multi de hiis qui supplicaverunt domino Pape mutaverunt voluntatem. Queritur an mutatio voluntatis istorum preiudicet isti viro qui se supplicavit eundo Romam in laboribus et expensis…

5rb q. 4 Questio talis est. Ego promisi de tribus hominibus dare duos vel de aliis speciebus qui habet electionem vult eligere si promisor est duos deteriores, si stipulator duos meliores. Queritur utrum possit…

5va q. 5 Questio talis est. Quidam in testamento dampnavit heredem ut daret fundum uni ex libertis suis cui vellet. Duo erant liberti, unus ex hiis petiit legatum ab herede. Dixit heres: nolo dare tibi. Absolutus fuit heres a petitione istius. Venit alter libertus et petit legatum. Dicit heres: non dabo quia electionem habeo dandi cui voluero. Queritur an possit reppelere istum secundum libertum…[explicit]: Vel dic quod ubi expressim ellegit unum certum est quod eum amplius non mutabit, ubi non elegit eum expressim ut hic poterit variari usque ad litem contestatam cum tractum habeat in se verbum volo [emen.], prima magis placet. Ho(mobonus).

5va q. 6 Questio talis est. Quidam heres institutus petiit hereditatem ex testamento et proposuit petitionem hereditatis. Vult mutare causam et petere hereditatem ab intestato eadem actione durante. Queritur cum lis sit contestata an hoc facere possit…[explicit]: Remanente prima actione in suo statu casus est legis quod potest mutare causam, ut ff. de nox(alibus) act(ionibus) l. in delictis § fi. [D.9.4.4.3] ver. donec autem prius et cetera secundum U(bertum).

5va q. 7 Questio talis est. Quidam fuit protestatus coram iudice quod nolebat uti instrumentis, preterea vult uti. Queritur utrum possit…

5va q. 8 Questio talis est. Quidam conveniebatur, non comparuit iuri. Tandem citatus fuit amicus ad eius defensionem, dixit quod nolebat eum defendere et sic missus est actor in possessionem bonorum aversarii. Venit amicus et mutato consilio dicit quid vult eum defendere. Queritur an debeat audiri…

5vb q. 9 Romana quedam ecclesia dum pastore vacaret totam contulit potestatem eligendi in aliquem ut ipse aliquem eligeret in pastorem. Hic Titium virum honestum elegit, electus noluit consentire, vult alium eligere, alii canonici dissentiunt. Queritur utrum possit vel si non vult alium eligere an possit cogi…[Roffredo].

6ra q. 10 Frogerius electus fuit ut elegerit potestatem et se ipsum elegit. Queritur an teneat electio…[Roffredo].

6rb q. 11 Romani canonici cuiusdam capelle elegerunt quemdam in pastorem, qui canonici antequam electus confirmaretur omnes mortui sunt, alii de novo sunt creati. Electus petit nunc confirmari, canonici contradicunt. Queritur an iure posscit confirmationem petere…[Roffredo].

6va q. 12 Seio et Sempronio fuit data et commissa potestatem eligendi consulem vel potestatem vel episcopum, Sempronius absente Seio elegit. Verumtamen elegit talem de quo certum erat quod ille consentiret si interfuisset electioni et modo etiam habet ratum. Queritur an valeat electio…[Roffredo].

6vb De renunciatione. q. 1 Questio talis est. Clericus contraxit et in ipso contractu renunciavit illi constitutioni qua cavetur ne clericus trahat duas dietas, ut in Extra de rescriptis c. nonnulli [X.1.3.28] et de except(ionibus) c. olin [X.2.25.7]. Queritur an valeat renuntiatio…

6vb q. 2 Lecta est in b. (Bononie?) in A(retii) c(ivitate) g. (?) in adiutorio Rofredi Beneventani iuris civilis professor cautio huiusmodi: Ego Lucius Titius promicto a te Plubio Mevio mutuo recepisse X. libras quas promicto me redditurum tibi usque ad mensem et renuntio exceptioni non numerate pecunie et non soluti pretii. Non agit Publius certi condictione que oritur ex stipulatione contra Lucium. Opponit Lucius doli exceptionem et dicit se filius familias et hoc constat. Queritur an cum effectu possit cumveniri…[Roffredo].

7rb q. 3 Accepi mutuo pecuniam dato pignore, conveni cum creditore ut si ad diem non restituissem sibi pecuniam, haberet rem emptam pro illa pecunia et renunciavi legi commissorie [C.4.54.4] et iuravi me non contraventurum. Die adveniente non solvi, postea paratus sum solvere. Queritur (an) possim pignus recuperare non obstante quod legi [emen.] renunciavi…[Pillio].

7rb q. 4 Lucius Titius dum laboraret in extremis matre accersita voluit eam heredem instituere. Ipsa renuit immo filio instituenti alium consensit que mortuo filio movet controversiam possidenti hereditatem. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

7va De officio vicarii. Sciendum quod ex quo quis vicarius est et cognitionem habet et iurisdictionem ut C. eo(dem titulo) l. I. [C.1.38.1] et in auth. de defen(soribus) civi(tatum) in prin. [Nov. 15=A.3.2] et in Extra de officio vicar(ii) c. I. [X.1.28.1] et in decretis XXX. perlectis [D.25 c. 1]. Item vicarius omnia potest que pertinent ad iurisdictionem eius cuius vices gerit, ut c. eodem. Quedam tamen sunt que sine speciali mandato attemptare non debet, ut in Extra de officio lega(ti) c. licet in tantum [X.1.30.5] et in auth. de coll(atoribus) § prohibemus [Nov. 128.20=A.9.14] notatur.

7va De officio iudicis delegati. q. 1 Questio talis est. Duo vel tres erant iudices delegati. Unus istorum fuit pecunia coruptus altero ignorante. Queritur an valeat sententia…

7va q. 2 Sed nunquid iste qui dedit pecuniam uni iudici tantum amittit ius suum?…

7va q. 3 Questio talis est. Duo erant iudices delegati. Unus fuit recusatus propter suspicionem quia dicebat iudicem esse familiarem adverse partis vel commensalem. Fuerunt electi arbitri a partibus qui deberent cognoscere de suspicione secundum iura que volunt tam canonica quam civilia […] Queritur an iudex delegatus de cuius suspicione agitur compellatur sub arbitris per sacramentum dicere veritatem…

7vb q. 4 Questio talis est. Delegatus pape vel imperatoris causam totam alteri delegavit, vult revocare. Nunquid potest? …[explicit]: Hoc de iure civili, sed de iure canonico totam iurisdictionem abdicat a se ut dicit predicta decretalis. De facto fuit. U(bertus).

7vb q. 5 Questio talis est. Aliquis erat iudex delegatus sub sub quo causa possessionis fuit ventilata. Victus vult agere de proprietate sub eodem iudice. Queritur utrum possit…

8ra q. 6 Questio talis est. Potestas vercellensis causam que erit de sua iurisdictione delegavit cuidam novariensi. Queritur an valeat delegatio et si valet an possit compellere partes ire Novariam…

8ra q. 7 Questio talis est. Quidam delegatus ab ordinario de consensu partium causam alteri delegavit. Queritur an teneat delegatio…

8rb q. 8 Questio talis est. Dominus Papa commissit causam abbati cleravalensi. Duo sunt abbates cleravalenses in Lombardia, unus in Placenta, alius in committatu Mediolani. Partes senserunt de uno, dominus Papa de alio. Queritur quis istorum sit iudex…

8rb q. 9 Questio talis est. Quidam impetravit licteras ad aliquem iudicem, citatus est reus, non venit quia in loco ubi moratur iudex habet inimicitias capitales et si non compellitur ire ad eum locum, sed, ut ius canonicum precipit, iudex iste debet ire ad locum tutum. Modo petit iudex impensas quas in commestione et in itinere fecit. Queritur an reus solvere compellatur…

8rb q. 10 Questio talis est. Dominus papa vel imperator delegavit causam que vertebatur inter duos papienses cuidam civi papiensi quia forte Titius vocabatur. Iste Titius erat in civitate Vercellarum causa studendi, vocat partes ad civitatem Vercellarum in qua studet. Queritur utrum possit…

8va De officio legati. Questio talis est. Quidam fuit legatus a domino Papa in Provintiam, durante legatione quibusdam commisit causas re integra, reversus est Romam et ita finitum fuit mandatum. Postea legatus est iterum a domino Papa in ipsam tandem Provintiam. Queritur an iudices delegati ex vi secunde delegationis conoscere possint sine aliquo novo mandato…

8va De officio iudicis ordinarii. q. 1 Questio talis est. Queritur utrum iudex ordinarius possit ferre sententiam ex cunsensu partium utroque litigatore absente…

8vb q. 2 Questio talis est. Aliquis per rescriptum imperatoris habet ordinariam iurisdictionem, citavit partes, noluit alter litigatorum comparere coram eo. Nunquid poterit eum compellere?…[explicit]: Non poterit compellere partes coram se venire vel litigare quia non habet per hoc rescriptum, contemptiosam iurisdictionem sed voluntariam tantum, ut no. C. qui et apud (!) quos in integrum resti(tui non) possunt l. ult. [C.2,41(42).2]. Ho(mobonus).

8vb q. 3: Questio talis est. Iudex condempnavit Titium ut solveret aliquid usque ad certam diem sub pena dupli vel quadrupli. Queritur an hoc facere possit…

8vb De officio advocati. Recurre ad libellum Uberti qui incipit ‘In nomine domini’, ubi satis de hoc, et videas in libello Ro(ffredi) c. qui iudices esse possunt § ult. …

8vb De officio assessorum. Recurre ad libellum predictum et ad titulos speciales de materia ista loquentes in Codice et Digestis.

8vb De officio iudicis. Vulgo queri solet utrum secundum allegata an secundum conscientiam debeat iudex iudicare vel sententiare…[Pillio].

9ra De maioritate et obedientia. q. 1 Questio talis est. Quidam habebat filium et patrem, quilibet erat in egestate. Queritur cui primo debeat subvenire…

9ra q. 2 Questio talis est. Pater et patria precepit aliud licitum filio. Queritur cui primo parere debeat cum de iure gentium sit introductum ut patri et patrie pareamus…

9rb De treugua et pace. q. 1 Iudex ordinarius treuguas inducere potest inter homines sibi subditos qui aliquam discordiam habent, ut in Lombarda, de treuguis l. una [Lomb.II.23(24)]…

9rb q. 2 Questionem habet an pace facta inter Bononienses et Mutinenses in qua remissio hinc inde eiusdem omnibus dampnis datis, nunquid monasterium Sancti Cesarii et Sancte Marie de Strata possunt agere non obstante dicta remissione…

9rb Incipit liber II. De in ius vocando. q. 1 Questio talis est. Quidam vocavit clericum ad vetitum examen. Queritur an hoc ipso quod vocavit cadat a iure suo…

9va q. 2 Tertio loco queritur nunquid isti nepotes tempore messis et vindemiarum ad iuditium vocati cum rei rustice occupari non debeant quidam clerici occupari non debeant quia clerici vel milites sunt dilationem messium vel vendemiarum habere possit…[Pillio].

9va De foro competenti. Bonus Acurxius contraxit cum Patrocinio in civitate Bononie. Deinde Bonus Acursius de civitate cum monacha aufugit per orbem terrarum tamquam spavaldus, huc atque illuc vagari cepit. Tandem in civitate Placentie repertus ab eo scilicet Patrocinio convenitur, ipse fori opponit exceptionem. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

9vb De libelli oblatione. q. 1 Quid peto confirmationem. Aliquis contradictor existit, petit libellum…

9vb q. 2 Egidius quidam pysanus nomine petit a Sempronio X. aut XX. pene nomine forte quia continebatur in instrumento quod illa decem deberet so(lvere) usque ad diem talem sub pena dupli nec fuit actum quod utrumque debet peti et lix fuit contestata super illo libello ita quod alternative concepto et iuratum fuit de calumpnia. In processu tantum super X. institit Egidius. Est modo in questione in quod debet iudex condempnare utrum in X. aut in XX…[Roffredo].

10ra De pactis. q. 1 Questio talis est. Quid si imperator fecit pactum vel transactionem, vult venire contra. Qualiter prohibeo non habeo contra eum exceptionem quia ipse non ligatus legibus nisi velit nec eas observare tenetur, ut C. de legibus et s. con(stitutionibus) l. digna vox [C.1.14.4]…

10ra q. 2 Questio talis est. Quidam vendidit fundum eo pacto, ne emptor extraheret molas de ipso fundo. Queritur an possit extrahere non obstante pacto…

10ra q. 3 Questio talis est. Quidam accepit uxorem et ab ea habuit magnam dotem et habuit filiam et filios ex ista uxore. Mortua est uxor, pater volens filiam maritare quam habebat in potestate fecit sibi fieri finem et refutationem de rebus matris et pactum de non petendo. Modo mortuus est pater, vult agere filia contra fratres de rebus matris. Queritur utrum possit…

10rb q. 4 Questionem habet: si iurat predicta filia quod non veniat contra pactum, sicut videmus tota die, nunquid valet?…

10rb q. 5 Questio talis est. Quidam mutuavit pecuniam sub usuris Titio eo pacto, quod non possit petere sortem donec Titius voluerit solvere usuras. Modo dicit creditor: nolo usuras quia opporteret me eas reddere et perderem animam si eas retinerem unde volo quod solvas sortem. Titius debitor instat solvere usuras secundum conventionem. Queritur quid iuris sit…

10va q. 6 Questio talis est. Quidam concessit mihi servitutem tali pacto, quod si ego amitterem servitutem iterum debetur. Amisi servitutem non utendo. Queritur an agere possim ut constituat iterum servitutem…

10va q. 7 Questio talis est. Commune cuiusdam castri vendidit quasdam possessiones habitatoribus eiusdem loci eo pacto quod si ipsi emptores vel aliquis eorum ultra vellet vendere partem suam vel donare vel alio aliquo titulo in quamcumque transferre personam non liceret eis nisi transferrent in habitatoribus eiusdem loci vel in eos qui venirent ad habitandum. Modo unus emptorum vult super partem suam edificare ecclesiam et in eam transferre dictas possessiones, queritur utrum possit…

10vb q. 8 Servitutem concessit Titius Sempronio tygni inmittendi et in ipsa concessione servitutis pactum apposuit ut servitus illa tempore non tollatur. Tyngna fuerunt inmissa et postea sunt remota et foramina clausa sunt per X. vel XX. annos. Agit nunc Sempronius pro servitute et agit confessoria. Excipit Titius et dicit se tutum prescriptione unde illam confessoriam dicit sublatam. Sempronius replicat de pacto apposito in contractum. Queritur an Sempronius potest petere servitutem non obstante prescriptione…[Roffredo].

11ra q. 9 Iulianus habens domum que valet C. fecit pactum Sempronio quod si aliquo tempore vellet vendere illam domum ei daret pro X. minus quam communi pretio extimaretur et istud pactum fuit stripulatione valatum. Nunc vel casu temporis vel propter delictum Iuliani domus non valet nisi XV. et eam vult vendere Iulianus. Dicit Sempronius: accipias V. et dimitas mihi domum sicut convenisti [emen.]. Queritur an compellatur…[Roffredo].

11va q. 10 Lucius et Titius cum hereditatem communem dividere vellent habentes castrum quod toti hereditati dominabatur in divisione pactum fecerunt ut illud castrum numquam ad feminas perveniret. Qui relicto filio herede in omnibus preterquam in sua legittima quam ei reliquit decessit. Procedente tempore filius sine prole decedens sororem suam tam in hoc castro quam in omnibus aliis heredem instituit quam nunc patruus de castro convenire intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

11vb q. 11 Quidam pater familias cum quodam molendinario pactum fecit ut sibi familieque sue perpetuo moleret aliqua certa data pecunia. Postmodum hic pater familias decessit pluribus filiis relictis quorum quilibet per se gerere incipit et suam habere familiam. Quisque agit contra molendinarium ut sibi et sue familie molat. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

11vb q. 12 Quidam suam aream rustico dedit ad vineam plantandam, certam pactus fructuum portionem. Rusticus plantata vinea fructiferas quoque arbores plantavit. Dominus arborum quoque partem fructuum petit. Vertitur in questione quid iuris sit…[Pillio].

12ra q 13 Duo fuerunt argentarii socii quorum nomina simul erant unum habentes debitorem, quorum unus debitori partem suam debiti remisit, alter vero contra debitorem iacula figens actione eum in sollidum exegit. Qui vero remissionem fecerat dissoluta societate partem huius debiti reposcit, alter vero remissionem factam allegans a petitione ipsum repellere contendit. Queritur quid iuris sit…Ego Pileus mutinensis...

12ra q. 14 Quidam burgensis unicum filium filiamque habens cuidam nobili copulavit pacto tali, ut preter dotem simul cum filio moriens ipsam heredem institueret hecque se ratum habiturum corporaliter prestito sacramento firmavit. Laborans itaque burgensis in extremis compatiens filio maiorem suorum bonorum partem ipsi relinquere sattagit, peritiores consulit querens diligenter an possit sine metu periurii…Ego itaque Pilius mutinensis…

12rb De transactionibus. q. 1 Questio talis est. Quidam accepit pecuniam mutuo, dedit duo fideiussores quorum quilibet fuit in sollidum obligatus, postmodum creditor transegit cum uno ex fideiussoribus. Queritur an possit…

12rb q. 2 Questio est an ex transactione oritur actio…

12rb q. 3 Princeps causam delegavit sine remedio appellationis, alter de litigatoribus victus nichilominus appellavit, post appellationem transegit. Imperator postmodum cum inter eos questio verteretur appellationem factam ratam habuit. Hic queritur utrum ratihabitio trahatur retro ut per hoc intelligatur valuisse transactio vel non…[Pillio].

12va q. 4: Quidam dum alterius patrocinio indigeret sibi advocatum sub tali pactione assumpsit ut si obtineret daret ei C., si subcumberet L. Accidit quod iudicio inchoato iste, advocato inscio, cum adversario transegit. Nunc advocatus solidum salarium petit tamquam optinuisset, clientulus se defendit. Vertitur in questione quid iuris sit…[Pillio]

12vb q. 5 A longevis vero temporibus quedam secularis canonica super tali est usa consuetudine: in ea instuti canonici in primis sue institutionis VI. annis medietatem dumtaxat prebende, postea tota(m) percipere(nt). Verum, cum hii nimis large seculario nomine uterentur reiecti sunt de canonica regularibus institutis. Porro, cum isti seculares postmodum religiosos nimium infestarent, restituti sunt a regularibus et recepti condictione tali, ut [vacat] qui mediam prebendam habebat C. perciperet, qui vero integram CC. Et talis transactio stipulatione firmata est, pena etam promissa si quis unquam contraveniret. Novitii vero qui mediam prebendam habebant transactis VI. annis institutionis CC. petunt quasi nunc integram prebendam habituri. Queritur quid iuris sit…Ego igitur Pilius…

12vb De errore revocando. q. 1 Quid si erratum est in nomine potestatis quia alteri representate sunt lictere ex parte communis et ille exercuit officium podestarie, nonquid verus electus petet salarium a communi cum per eum non stetit…

12vb q. 2 Aliquis dedit libertatem suo servo indebite credens se teneri cum in veritate non tenebatur, nunquid poterit revocare dictam libertatem?…

12vb q. 3 Rodericus quidam scolaris inanis glorie cupidus multum in pompa verborum elatus recessit ad propria pro sapienti et multum se de scientia commendabat quod vinceret Socratem et superaret Platonem vel precederet et postea retroiret. Episcopus civitatis illius credendo illum bene profecisse dedit sibi prebendam credens bene per illum utilitatibus ecclesie providere Nunc scolaris iste inventus minus suffitiens est. Vult episcopus revocare prebendam. Queritur an possit…[Roffredo].

13ra q. 4 Titius amore cuiusdam virginis captus rogavit uxorem Seij ut virginem illam sibi acquireret, que facturam se hoc promisit. Tandem in nocte se virginis loco supposuit et sic Titius eam cognovit, qui de adulterio a Gaio Seio accusatur. Quid iuris sit vertitur in questione…[Pillio].

13rb De postulando. Questio talis est. Advocati aliqui dederunt consilium in quadam causa. Pars lesa vult convenire advocatos ut resartiant dampnum quia dicit quod dederunt conscilium contra leges et si non per dolum per negligentiam. Hinc tamen queritur utrum de iure possint isti consciliari conveniri…

13va De infamibus. q. 1 Questio talis est. Quidam habebat uxorem, durante matrimonio cognovit aliquam. Queritur an sit infamis…

13va q. 2 Questio talis est. Quidam positus est in banno ex famoso crimine, nunquid est infamis?…

13va De procuratoribus et deffensoribus. q. 1 Questio talis est., qua queritur an procuratori constituto in rem suam possit obici compensatio…

13vb q.2 Questio talis est. Duo sunt costituti procuratores ad petendum confirmationem electionis episcopi taurinensis. Obicitur quod non potest esse in iudicio quia excommunicatus vel alia consimilis. Alter vult agere. Queritur utrum possit cum fuerint simpliciter dati…

13vb q.3 Duo sunt procuratores in solidum constituti ad defendendum ab una eademque persona. Desideratur satisdatio de iudicato solvendo. Nunquid unus potest pro alio fideiubere?…

14ra q. 4 Filius defendebat patrem et satisdedit pro eo de iudicato solvendo. Mortuo patre filius recusat defensionem. Queritur utrum sit compellendus defendere vel non…

14ra q. 5 Questio talis est. Quidam minor XX. annis vult agere procuratorio nomine et paratus est iurare quod defendet eum pro quo agit et iudicium habebit ratum, nec restitutionem petit occasione minoris etatis. Queritur an sit admittendus…

14rb q. 6 Questio talis est. Quidam constituit procuratorem in aliqua causa. Lata fuit sententia contra eum, appellavit et vult prosequi causam appellationis. Obicitur quod non potest nisi habeat de novo mandatum. Queritur quid iuris sit…

14rb q. 7 Questio talis est. Quidam vocavit laycum ad iudicem suum. Laycus nominavit clericum in iudicio a quo habebat causam Venit clericus vel scolaris et obtulit se defensioni illius scolaris et litem fuit contestatus coram iudice seculari. Queritur an propter hoc cadat actor a iure suo…

14rb q. 8 Questio talis est. Aliquis me defendit sine mandato. Queritur qui in causa ista debeat iurare de calumpnia, dominus vel defensor…

14rb q. 9 Quid satisdedit iste defensor de iudicato solvendo […] condemnatus est et solvit, nunquid habeat regressum contra dominum pro quo solvit?…

14rb q. 10 Questio talis est. Procurator absens constitutus ad totam causam vult recipere procurationem ad certum articulum cause. Queritur utrum possit…[explicit]: Quid si constitutus est procurator usque ad sententiam? Nunquid satisdet de iudi(cato) sol(vendo)? Dico quod sic ratione aliarum duarum clausularum: habet enim tres clausulas ff. iudica(tum) sol(vi) l. iudicatum solvi [D.46.7.6]. Ho(mobonus).

14va q. 11 Nunquid coniuncta persona potest agere pro (co)niuncta minoris…

14va q. 12 Questio talis est et de facto. Archiepiscopus mediolanensis habebat causam, constituit in dicta causa procuratorem. Ille procurator litem fuit contestatus et sic, factus dominus litis decessit, iterum archiepiscopus si consentit, iudices delegati citaverunt ipsum procuratorem, non invenitur et citaverunt etiam capitulum mediolanensem. Non venit, volunt procedere iudices in causa. Queritur utrum possint procedere…

14va q. 13 Questio talis est. Quidam erat fideicommissarius et executor ultime voluntatis ante litem contestatam. Vult facere procuratorem ad petendum a possessoribus res iamdictas. Nunquid potest?…

14vb q. 14 De mandato consulum cuiusdam castri fideiussit Albertus apud potestatem aretinam et condempnatus est in ducentis libris. Agit Albertus contra communitatem illius castri. Extitit unus nunc qui vult defendere cum mandato medietatis illius castri vel maioris partis quia terra divisa est propter partes que ibi sunt, nec habent aliquos consules vel potestatem. Queritur an debeat admitti vel si non admitatur an bona singulorum de castro qui nolunt se defendere possint possideri cum bona universitatis non inveniantur vel an viri debeant exbanniri… Ego Ro(ffredus) beneventanus.

15ra q. 15 Questio talis est. Propter contumaciam procuratoris missus est adversarius in possessionem bonorum diversorum vel est dominus excommunicatus. Queritur an dolus vel contumacia procuratoris debeat nocere domino…

15rb q. 16 Numquid procurator qui satisdedit de rato tenetur heredem domini facere habere ratum ut promittendo quod dominus habebit ratum videatur promi(si)sse de herede…

15va q. 17 Postulatur sententia mandari executioni contra aliquem in causa cuius aliquis extitit procurator. Venit alius et offert se defensioni et dicit: ego volo ipsum defendere et satisdare de iudicato solvendo. Dicit adversarius: domine vos non debetis eum audire quia sic posset alius secundus offerre et ita res adhibit in infinitum quod esse non debet. Quid dices?…

15va q. 18 Queritur utrum procurator qui pecuniam misit per nuntium prohibitum, an domino teneatur actione mandati…[Pillio].

15va q. 19 Quidam Ierosolimam petiturus negotiorum suorum Titio generalissimam demandavit administrationem. Jerosolimis reversus mandatum non revocans beati Iacopi limina visitavit…[Pillio].

16ra q. 20 Quidam procurator falsus nomine veri procuratoris assumpto actionem instituit, tamen in certaminibus huius negotii permanens victus occubuit. Labente tempore heres a domino instituitur quo facto contra reum antea absolutum cumgreditur hereditario iure actionem intendens. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

16rb q. 21 Iohannes Martinum procuratorem ad distrahendos libros constituit. Martinus libris distractis et pro pretio pignoribus emptis aufugit. Nunc Iohannes pretium ab emptoribus petit. Emptor Iohanni pignorum compensationem opponit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

16va De syndico economo vel actore. q. 1 Questio talis est. Tutor quidam constituit actorem, vel pretor de consensu tutoris. Queritur an iste debeat satisdare rem pupilli salvam fore…

16va q. 2 Solet queri si universitas non defendatur vel etiam iam condempnata sit…

16vb q. 3 Solet etiam adquiri et non empte an sindicus vel actor defendendo caveat…

17ra q. 4 Posito quod universi singuli ad contributionem compellantur vel etiam pro sua voluntate pro factis universitatis contribuere velint, nunquid dominus qui universalem habet iuririsdictionem vel ab imperio vel ab alio domino vel ibi degat vel degere solitus sit ad contribuendum eis sit compellendus vel non […]. Quero utrum universitas possit contribuere sindicum vel actorem absente vel invito domino iurisdictionis vel etiam abbate vel prelato…

17ra q. 5 Consuevit queri an episcopus in causa episcopatus et non in sua propria sindicum constituere possit, an etiam constituet actorem sive procuratorem…

17ra q. 6 Solet etiam queri a sapientibus an syndicus vel actor possit constitui qui factum ignoret…

17ra q. 7 Fortius etiam queri solet an syndicus possit constitui qui non sit de corpore vel colegio sive de universitate et legum doctores diversi diversa sentiunt…

17rb q. 8 Solet adhuc queri a peritis cuius etatis esse desiderentur qui syndicum sive actorem constituunt sive constituatur a collegio vel a corpore sive a civitate…

17rb q. 9 Sejo etiam quesitum an servi voluntas in constitutione syndici requiratur…

17va q. 10 Queri potest an servus vel mulier possit esse sindicus…

17va q. 11 Adhuc queritur an in constitutione syndici consensus mulierum exquiratur…

17va q. 12 Istud autem certum est et infamem et bone fame posse esse syndicum vel actorem…

17va q. 13 Solet illud disquiri quis conveniatur ex contractu syndici vel actoris qui aliquid promisit vel mutuavit, pecuniam accepit occasione sui officii…

17vb q. 14 Quero an debeat constitui syndicus de eadem ecclesia vel universitate…[explicit]: Et argumentum bonum ad hoc in auth. de monachis § ult. [N.5.9= A.1.5] et in Extra iu. de officio et pot(estate) iudi(cis) dele(gatis) cum nobis olin [X.1.29.32] et hanc sententiam approbat consuetudo. Ho(mobonus). Not. dominus Ac(cursius) ff. quod cuiuscumque u(niversitatis) l. plane [ad D.3.4.4] aliter.

17vb q. 15 Quero an in constitutione syndici debeat intervenire decretum…[explicit]: Consuetudo loci servetur que est optima legum interpres, ut ff. de legibus et s(enatus) con(sultis) l. si de interpretatione [D.1.3.37]. Ho(mobonus).

17vb De tutoribus et curatoribus. q. 1 Questio talis est. Quidam habebat duos filios, unum tribus annis, alterum XX. annis. Fecit iste pater testamentum, minori filio dedit tutorem. Mortuo testatore confirmatus est iste tutor. Alius filius factus est maior XXV. annis, vult habere tutellam fratris et removere tutorem. Queritur utrum possit…[explicit]: Remanebit ergo tutor et iungetur ei legitimus si videtur iudici quod expediat ei bonum sit pupillo, hoc enim commissum est arbitrio iudicis quod est bene notandum, ut C. de confir(mando) tu(tore) l. si ut proponis in fi. [C.5.29.3]. Hec questio determinata est in Summa de confir(mando) tu(tore) et ideo pauca dico. U(bertus).

17vb q. 2 Questio talis est. Quedam mulier suscepit tutellam, iuravit utilia facere inutilia pretermittere, dedit fideiussorem, non tamen renuntiavit, sic debet ut C. quando mulier officio tu(tele) fungi potest l. II [C.5.35.2] et in auth. et ibi signatis. Nunquid sufficit si vellit renuntiare ad hec ut valeat datio vel oportet quod de novo suscipiat tutelam et iuret et renuntiet?…

18ra q. 3 Questio talis est. Aliquis erat presbiter vel sacerdos, suscepit tutelam alicuius pupille vel pupilli et stetit in tutela per mensem. Remotus est vel excusatus per iudicem competentem et datus est pupillo alius tutor. Agit iste secundus tutor, obicitur quod non potest quia habenti tutorem tutor dari non potest. Queritur quid iuris sit…

18ra q. 4 Questio talis est. Quidam tutor qui non fecerat inventarium vendidit rem pupilli cum decreto iudicis. Queritur an valeat venditio…[explicit]: Vel dic et melius secundum am. quod non tenet alienatio, sicut manifeste colligitur C. ar(bitrium) tu(tele) l. fi. [C.5.51.13] et ff. de admi(nistratione) tutorum l. tutor [D.26.7.7] et C. ar(bitrium) tu(tele) l. veteris [C.5.51.13] et C. si propter publicas pensi(tationibus) l. ult. [C.4.46.3]. Ho(mobonus).

18rb q. 5 Questio talis est. Quidam in testamento dedit filiis tres tutores et matrem etiam filiorum. Tutores volunt repelere matrem. Queritur utrum possint…[explicit]: Quidam dicunt quod repellitur, ar. predictarum legum. Nos dicimus quod admittitur cum aliis et sic dedimus conscilium de facto. Ho(mobonus).

18rb q. 6 Questio talis est. Quidam litigavit cum minore XXV. annis sine tutore vel curatore. In primo iuditio ex utraque parte facte fuerunt positiones, atestationes, confessiones et testes producti antequam ferretur sententia. Cum minor intraret (!)ut ferretur opponebatur quod non erat producendum in iuditio sive ad sententiam quia quod factum erat cum ipso non valebat cum ipse minor non habeat personam standi in iuditio. Ex parte minoris allegabatur quod volebat habere curatorem qui cunfirmaret que acta emerunt (!). Qeritur quid iuris sit…

18rb q. 7 Questio talis est. Quidam dedit in testamento tutores filiis suis denominando eos propriis nominibus et ventri sive curatorem prout iuris ratio exigit nato posthumo. Mater vult habere tutelam quia dicit quod in testamento tutor ventri dari non potest…[explicit]: Dicimus quod tenet et erit tutor ar. predictarum legum secundum Iul(ianum).

18rb q. 8 Quidam cum conderet moderamina extreme voluntatis fundum cornelianum cuidam tutori eiusque pupillo et reliqui voluit. Tutor tamen sibi relinqui postulans quod petit impetravit. Mortuo testatore pubescente pupillo predictus tutor a quondam dicto pupillo ratione legati convenitur. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

18va q. 9 Tutor pupillam suam Titio matrimonio ydonee collocavit accepta marcha argenti. Queritur nunquid pupilla possit eam petere a turore…[Pillio].

18vb q. 10 Quidam decedens fratrem suum filio suo impuberi quem habebat tutorem dedit eumque filium in solidum, filia ex legittima instituta, heredem instituit turimque quem cum fratre communem habebat si filius sine masculo herede vitam finiret fratri relinquid, quo mortuo hic frater pupilli administrationem suscepit resque pupillares diligenter administrare cepit. Demum, cum quidam vicini qui semper domui ipsius extiterant turim suam contra turim alterius, hic tutor tam de suo quam de pupilli patrimonio suamque turim alterius alienavit, quo facto pupillus sine herede decessit. Nunc soror ipsius ab intestato succedens turis expensas de patrimonio fratris factas a patruo repetit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

18vb De negociis gestis. q. 1 Cum secundum tributorum consuetudinem Barchilonenses et quidam Ysarinus in solutione tributorum retardaret populus ad domum eius venit et eam destruere incepit: Raimundus vero Ysarini amicus ne domus destrueretur partes suas interposuit et Ysanio reclamante tributa persolvit et sic domum a destrutione et Ysa(rinum) a tributorum obligatione absolvit…[Pillio].

19ra q. 2 Gestor negotiorum usuras quas alii solvit gerendo utiliter negotiorum domini sui ab ipso domino exigere potest actione negotiorum gestorum […]. Sed quid si dominus dicat ei: frater si tu solvisti usuras recupera eas per condictionem indebiti tibi competentem de iure canonico, unde non teneor tibi quia videris habere quidquid petendum habes actionem…

19ra q. 3 Usuras exactas de pecunia domini negotiorum gestor domino prestare tenetur […]. Sed quid erit hodie cum in iuditio ecclesie teneatur iste gestor reddere usuras debitoribus qui solverunt, nunquid poterit se defendere a domino […]; sanum est ergo conscilium quod hec pecunia deducatur in medium et reddatur ei qui dedit.

19rb q. 4 Quidam captus est a baroariis de Soncino cum duobus suis sociis. In carcere convenerunt capti sic cum baroariis, quod unus eorum iret domum pro pecunia redde(m)ptionis omnium aportanda et si non rediret quod duo pro eo solverent. Hic ut corvus emissus de archa non rediit et sic socii pro eo compulsi sunt ad solvendum. Queritur an contra socium non reversum habeant repetitionem soluti per actionem negotiorum gestorum…

19rb De dolo et contumacia. q. 1 Lucius et Titius cum vellet Gaio Seio marcham argenti donare dissuasione Mevii non donavit. Nunc Gaius Mevium convenire intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

19rb q. 2 Quidam fundum vendidit et arborem ibi nativam excepit, procedente deinde tempore arbor illa desicata radices cospillos emiserit. Nunc vendictor arbores istas ex radicibus prime arboris pullulatas ad se pullulare contendit. Econtra emptor dicit ad se pertinere quia iam arbor quam ex(ce)perat esse desiit. In questione vertitur cuius arbores iste esse debeant…[Pillio].

19rb q. 3 Queritur utrum emptor teneatur venditori nomine doli commissi a mediatore…[Pillio].

19va De in integrum restitutionibus. q. 1 Super prima questione videtur conscilium expectare quod ipsi agant…

19vb q. 2 Super quarta an gi. (?) sint restituendi contra compromisium et contra penam…

19vb q. 3 Nunquid benefitium restitutionis potest peti per generalem curatorem…

19vb q. 4 Questio talis est. Minor XXV. annis cum pecuniam non haberet emit sibi rem necessariam, antequam traderetur sibi periit penes venditorem sine dolo et culpa ipsius venditoris, vult restituere in nomine iste. Queritur utrum possit…

19vb q. 5 Questio talis est. Lata est sententia interlocutoria contra minorem, vult restitui contra eam. Queritur utrum debeat…[explicit]: Et tunc potest restitui minor et ita credo sine pre(iudicio) melius senti(enti)s. Ho(mobonus). Casus est decretalis que contra interlocutoriam restituitur, ut in Extra de in integrum re(s)t(itutione), (c.) coram [X.1.41.7].

20ra q. 6 Questio talis est. Minor viginti V. annis appellavit et non fuit prosecutus causam appellationis in legitimo tempore et sic lesus est circa instantiam cause appellationis. Vult minor iste petere restitutionem in integrum. Dicitur ex adverso: agas contra tutorem [emen.] vel curatorem qui sunt sol(vendi), sicut dicitur C. de iudi(ciis), l. properandum § ult. [C.3.1.13.11]. Queritur an distinctio illius littere que loquitur in instantia cause principalis habeat locum instantia cause appellationis…[explicit]: Sed in istantia cause principalis modice leditur cum possit ad veterem actionem redire. Ho(mobonus). Et ita vidi bis de facto pronunciari secundum dominum Ho(mobonum).

20ra q. 7 Questio talis est. Minor fuit in iuditio per tutorem vel curatorem vel ecclesia per sindicum, vel non opposuerunt exceptionem dilatoriam competentem ecclesie vel minori, petunt restitutionem in integrum. Queritur an sit danda…

20ra q. 8 Questio talis est. Quidam maior XXV. annis littem fuit contestatus. Pendente lite decessit relicto minore XXV annis sibi herede. Ille minor prosecutus fuit litem et lata fuit sententia contra eum, petit restitutionem in integrum. Queritur an sit danda…

20rb q. 9 Questio talis est. Minor XXV. annis fecit donationem causa mortis, nunquid potest petere restitutionem in integrum?…

20rb q. 10 Minor XXV. annis vendidit predium contra decretum et iuravit se non venturum contra venditum, deceptus ultra dimidiam iusti pretii postulat iustum ab emptore pretium sibi suppleri. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

20va q. 11 Si res aliqua tenetur in feudum ab episcopo vercellensi et res illa aliquo titulo perveniat ad ecclesiam ecclesia debet infra rem illam alienare data vicessima parte episcopo, alioquin cadit a iure suo. Modo ecclesia dedit plus episcopo quam habuisset si res fuit alienata et ipse concessit rem illi ecclesie. Postea episcopus dicit se lesum et vult venire contra. Queritur utrum possit…

20va De arbitris et arbitratoribus. q. 1 Questio talis est. Petebam rem agendo de dominio et sub arbitro litigabam. Queritur an res efficiatur litigiosa sub arbitro ut venditor teneatur ac si possideret…

20vb q. 2 Questio talis est. Factum est speciale pactum in compromisso de tertio non eligendo vel quod cogi non possint arbitri a pretore. Nunquid valet compromissum?…

20vb q. 3 Questio talis est. Arbiter quidam cognoscit de causa, dixit actori quod debet facere debitori pactum de non petendo et finem et refutationem de eo quod petebat salvo eo quod ipse postea diceret, arbiter iste decessit antequam aliquid diceret. Vult actor agere contra debitorem non obstante pacto. Queritur utrum possit…

21ra q. 4 Questio talis est. Factum est in aliquem compromissum. Partes stipulate sunt penam inter se ad invicem et arbiter stipulatus est a partibus. Altera pars non paruit compromisso, pars petit penam et arbiter similiter petit penam. Queritur utrum possit et si possit utrum teneatur parti cedere actionem…

21ra q. 5 Tres erant arbitri, cum [emen.] essent in tractatu pronunciandi duo erant concordes, tertius tacebat nec eis contradicebat, absentavit se ut aliorum sententiam impediret. Duo pronuntiaverunt eo absente. Queritur an sententia valeat…21rb [explicit]: Possumus dicere quod lata a duobus valet et tenet quia in tractatu sententie omnes erant presentes et tertius se absentavit ut inpediretur eorum cog(nitionem) et per hoc videtur contradicere duobus ver. argumentum bonum ff. so(luto) matri(monio) l. si cum dotem § sed si latitet, ver. quid enim Iul(ianus) [D.24.3.22.6]. Ar. ad idem in Extra de elec(tione) c. cum nobis olim [X.1.6.19]. Et hoc dicimus rationibus supradictis. Ho(mobonus).

21rb q. 6 Questio talis est. Tres erant arbitri, unus cum esset absens fuit citatus p(ublice) a duobus presentibus ut veniret ad sententiam proferendam. Non venit, duo pronuntiaverunt. Queritur an potuerint illum citare et an sententia lata teneat…

21rb q. 7 Questio talis est. Actum reperitur in compromisso quod possit appellari a sententia arbitri tamquam a sententia cuiuslibet iudicis ordinarii. Queritur an valeat tale pactum …[explicit]: Dicimus quod tenet pactum et licet non sit vera appellatio erit tamen species appellandi ut propter eam liceat iterum de sententia arbitri tractare nec committetur pena si talis sententia non servetur cum potuerit appellare. Ho(mobonus). Sed dominus Ia(cobus) dicit contra quia non est quod per talem appellatio suspendi potest cum non sit sententia.

21rb q. 8 Questio talis est. Controversia est inter duos milites vercellenses de quodam castro. Compromisserunt in arbitros et dominus Ubertus de Bobio fuit arbitrorum assessor. Tempore litis contestate reus dicit se non possidere. Queritur an arbiter possit adversarium in possessionem rei petite mictere iudici [emen.]…

21va q. 9 Questio talis est. Aliquis erat arbitrator receptus sine tenore qui poterat cognosscere sine iuris solempnitate et sententiare ad voluntatem suam, tullit sententiam in die dominico. Queritur utrum valeat…

21va q. 10 Fedricus quidam pupillus modo adultus factus cum agere vellet actione tutele contra quondam tutorem suum compromiserunt in quemdam monachum et iuraverunt stare arbitrio sub certa pena et renunciavit adultus privilegio minoris etatis et promisit quod nulla occasione veniret contra compromissum. Monacus tullit sententiam et condempnavit tutorem quondam in C. statim solvendis adulto et in centum usque ad annum. Tutor statim solvit centum ex mandato arbitri, quibus solutis placuit tutori et adulto de communi volumptate discedere ab arbitrio. Nunc agit adultus actione tutele contra tutorem, ille opponit exceptionem arbitrii et petit penam, vel esto quod arbitrium sibi non prosit repetere ea que solvit vel expensas. Queritur an agere possit non ostante exceptione arbitrii et non restitutis illis C. que recepit ex illo arbitrio…[Roffredo].

22 ra q. 11 Fedricus debitor Titii in C. datus fuit tutor filio Titii creditoris sui, gerit (?) tutellam et ea finita compromiserunt in quendam super omni eo quodcumque adultus dicere posset contra quondam tutorem occasione tutele. Pronuntiavit arbiter et condempnavit tutorem quondam in XXX. illi adulto. Nunc adultus petit illa C. que sibi debebat certi con(dictione) de mutuo. Tutor oponit exceptionem arbitrii. Queritur utrum possit petere…

22rb q. 12 Quero: si compromissum vallatum est iuramento et taciturnitate X. dierum emolungatum, nunquid valeat sententia?…

22va q. 13 Cum Gaius Seius Lucium Titium graviter offendisset nec aliter ei recunciliari posset dedit pignora in manu eius, scilicet Titii quod eius staret mandato. Lucius vero pignoribus acceptis non tamen concorditer agens cum eo iniquam contra eum tullit sententiam. Nunc Seius Titii precepto nolens stare Titium in pignorum restitutionem artare intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

22va De sacramento. q. 1 Bononienses dum querimoniam de Ferarien(si)bus deferrent super sacramento de calumpnia prestando inter curie nobiles orta est disputatio utrum omnes debeant iurare quia causa est universitatis, an sufficiat si soli consules iurent…[Pillio].

23ra q. 2 Quod de testium examinatione queritur ratio queri potest de sacramento calumpnie ultrum possit diferri usque ad sententiam…

23ra De restitutione spoliatorum. Informatus vir quidam pistoriensis contraxit debitum Florentie et non vult solvere. Vir quidam alius pistoriensis, pone Sinfronius, a creditore predicti Informati Florentie fuit a suis mercimoniis expoliatus et in persona propria flagellatus. Nunc Sempronius agit contra Informatum cuius occasione dapnum sibi datum fuerat et ideo vult agere quia statutum est in civitate Pistorii quod quicumque habeat vel sentiet dampnum occasione alterius quod ille cuius occasione sentiret debeat emendare. Queritur an possit agere et quo iure…[Roffedo].

23rb [Incipit liber III]: De iudiciis. De recusatione iudicis. Dic ut in brocardis in septimo capitulo primo ubi invenies satis de hoc. q. 1 Questio talis est. Quidam vocavit scolarem coram domino episcopo et sibi porrexit libellum, postea vult eum convenire coram iudice seculari dicens: tu renunciasti mihi privilegio fori. Queritur utrum possit…[explicit]: Quis si actio non est proposita in libello? Modo dicimus quod non habet locum auth. qui semel ac(tionem) proponit [*C.7.43.8=N.112.3] et ideo non tenetur prosequi, sed dominus Ubertus de Bobio dicit contra. Ho(mobonus).

23rb q. 2 Summus Pontifex delegavit causam cognoscendam cuidam cardinali sine remedio appellationis. Queritur an possit recusari…

23rb De litis contestatione. q. 1 Notandum est quod litis contestatio fit in iuditio per narrationem negotii principali factam ab actore dicente: debet mihi X. Titius et contradictionem obiectam a reo dicente: nego, vel simile […]. Sed quid si reus [23va] protestatus est coram iudice qui vult ei narrare factum ut rem habeat magis notam non animo contestandi litem? Nunquid per talem narrationem erat lix contestata?…

23va De officio interpellationis. q. 1 Questio talis est. Quidam servum alienum mihi promisit, interpellavi eum ut traderet, non potuit ipsum habere a domino qui noluit eum vendere. Decessit servus. Queritur an spectet periculum ad promissorem…

23va Ut lite non contestata ad testis receptionem non procedatur. q. 1 Questio talis est. Quidam accusatus est de crimine famoso, nunquid iterum potest produci in testem?…

23vb q. 2 Questio talis est. Facte sunt confessiones et positiones in una causa et producti sunt testes et autenticati. Queritur an in alia causa preiudicent inter easdem personas…

23vb q. 3 Questio talis est. Quidam dicit se investitum ab episcopo coram testibus de decimis quarumdam, post longo forte tempore post investituram postulat ut testes recipiantur et puplicentur. Quidam se opponunt ex adverso, dicunt me non esse investitum et ideo dicunt testes non publicandos. Nunquid cognoscetur primo de investitura quam testes publicentur?…24ra [explicit]: Sed idem cernimus in contractibus ut premisi quia possent cito perire testes vel voluntatem mutare sive sensum, ut ff. de car(boniano) e(dicto) l. III. § due [D.37.10.3.5] quod primo dixi verius puto, scilicet ante iudi(cem) relinquendum secundum Ho(mobonum).

24ra q. 4 Questio talis est. Ego postulo quod testes aliqui reversentur in causa quem lex ponit C. de testibus l. ult. [C.4.20.20]. Queritur cuius exspensis debeant reversari, an illius qui primo eos produxit, an expensis illius qui modo eos revertit…[explicit]: Credo quod expensis rei et non actoris et sic dico solvendam questionem hanc per § si quis autem [C.7.62.6.2] secundum Ho(mobonum).

24ra q. 5 Quid si testes reversi sunt et contradicunt prime testationi, nunquid stabitur prime vel secunde?…[explicit]: Nam testes qui varia dicunt puniri debent, ut l. illa qui falsa testatur [D.22.5.16] et ad hoc facit in Extra de appella(tionibus), solicitudinem [X.2.28.54]. Jo(hannes) et Ho(mobonus).

24ra q. 6 Questio talis est. Testes recepti sunt altera parte absente veritate diligenter inquisita, nunquid valet productio?…[explicit]: Sed dominus Lan(francus) et Ho(mobonus) idem putant ante litem in his casibus in quibus iudex lite non contestata potest diffi(nitionem) pronuntiare qui notantur C. de testibus l. I. [C.4.20.1]. Ho(mobonus).

24ra q. 7 Questio talis est. Iudex ordinarius sententiavit in aliqua causa, eius sententia aliqua ratione nulla fuit. Vult iterum cogere quia ipse potest, ut C. quomodo et quando iudex l. si preses [C.7.43.6]. Queritur an super isdem actitatis [emen.] cogere de novo [emen.] necesse sit, de novo porigere libellum et litem contestari et testes producere… 24rb [explicit]: Utrumque posset attentari vel verius puto omnia debent de novo fieri, ut ex premissis apparet et ar. bonum ad hec C. (!) de arbitris l. cum a nobis § ult. [X.1.43.13] secundum Ho(mobonum), sed dominus Ia(cobus) dicit quod super eiusdem actitatis potest et debet pronuntiare, aliter nulla differentia esset inter delegatum et ordinarium quia licet ordinarius iterum cogit non tamen tamquam primo cogit sed tamquam iudex ordinarius cause [emen.].

24rb q. 8 Queritur si coniuncti et consobrini qui non compelluntur testimonium dicere, ut ff. de testibus l. lege Iulia [D.22.5.4]. Si fuerint compulsi a iudice et dixerint testimonium utrum teneat et debeat iudex dicta eorum recipere an repellere…

24rb q. 9 Vitalis fuit administrator cuiusdam ecclesie vel civitatis et tempore sue aministrationis fecit contractum. Post aministrationem depositam questio [emen.] oritur de illo contractu. Queritur an possit in illo contractu reddere testimonium…[Roffredo].

24vb q. 10 Queritur utrum pupillus de eo quod vidit in pupillari etate pubes factus valeat testificari…[Pillio].

24vb q. 11 Queritur utrum testium examinatio debeat fieri et possit ante litem contestatam vel inceptam…[Pillio].

25ra q. 12 Queritur utrum illorum testimonio sit credendum qui se scire simpliciter dicunt nec ullam scientie causam peribere dicumtur…[Pillio].

25rb q. 13 Adversa parte diligenter requisita sed non inventa productio testium facta est. Queritur utrum alicuius sit momenti productio…[Pillio].

25rb q. 14 Queritur an infamis vel servus postea factus qui tempore contractus erat integre fame vel liber possit admitti ad testamentum…

25va q. 15 Augustinus produxit testes contra me quos dico infames. Volo quod aliqui compellantur dicere testimonium ad infamiam declarandam. Est in questione an sint compellendi…

24va q. 16 Est in questione de facto an testes quos ego volo producere compellantur dicere testimonium ad declarandam infamiam testium quos contra me produxit adversarius meus…

25va De dilationibus. Satisdedit quis sub potestate iuditio sisti et promisit penam si non staret, iudex statuit eis dicere ante illam diem , reus ivit ad iudicem et impetravit ab eo maiorem dilationem ignorante et inscio petitore. Adveniente die actor representavit se coram iudice, reus confisus de dilatione sibi data non venit. Queritur an inciderit in penam…

25vb De feriis. q. 1 Tertio loquo queritur nunquid nepotes isti tempore messium et vindemiarum ad iuditium vocati cum rei rustice occupari non debeant quia clerici vel milites sunt, dilationem [emen.] messium vel vindemiarum habere possint…[Pillio].

25vb De citationibus. Questio talis est. Iudices delegati citaverunt reum quod veniat ad causam per se vel suficientem responsalem. Reus detemptus infirmitate non venit sed misit quemdam simplicem nuncium ad allegandum causas absentie. Queritur an nihilominus iudices debeant procedere…

25vb De temporis prorogatione. q. 1 Questio talis est. Iurisdictio iudicis tempore finita est sicut hodie finitur iurisdictio omnium iudicum lombardorum et etiam secundum leges iudices ingrediebantur consulatum in anno novo, ut ff. de con(dicionibus) et de(monstrationibus) l. publius circa prin. [D.35.1.36] et aliquando durabant per ses menses […]. Queritur an ille qui de novo eligitur debeat [emen.] habere integrum annum…

26ra: De querela (emen.) inofficiosi testamenti. q. 1 Questio talis est. Quidam filius exheredatus vult in eodem libello simul et semel proponere querelam et petitionem hereditatis. Queritur utrum possit…[explicit]: Verius puto quod non possit intentari simul et semel cum ad diversa competant, ut premissi. Ho(mobonus).

26ra q. 2 Questio talis est. Quidam extraneum heredem instituit, filie legatum relinquid et dixit in testamento: si non valet iure testamenti valeat iure codicillorum vel alterius cuiuslibet ultime voluntatis. Filia vult t(estamentum) di(cere) inofficiosum cum non sit instituta vel (ex)heredata, ut Insti. de ex(heredatione) li(berorum) in prin. [I.2.13.1]…[explicit]: Filia erit heres ab intestato sed tacite videtur ratio resti(tuendi) heredi(tatem) insti(tutis) in testamento, ut ff. de vulgari substi(tutione) l. coheredi § cum filie [D.28.6.41.2] et C. de codicillis l. fi. in prin. [C.6.36.8] et ff. ad Trebellianum senatus con(sultum) l. Scevola [D.36.1.78(76)]. Ho(mobonus).

26rb q. 3 Questio talis est. Filius familias intravit monasterium invito patre quod facere potest, ut in auth. de santissimis episcopis § interdicimus [N.123.9=A.9.15], vel talis est: decessit pater istius filii relictis heredibus, vult abbas agere querelam contra voluntatem filii. Queritur utrum possit…

26rb q. 4 Verbum tale est. Quidam novariensis multum dives in veritate donavit cuidam omnia bona sua et ille donatarius donavit alteri et ille secundus donavit tertio. Queritur an filius donatoris possit agere de inofficiosa donatione contra eum qui possidet bona…

26rb De revendicatione. q. 1 Questio talis est. Quidam habet civilem possessionem alicuius rei, alter habet naturalem ut vasallus emphytheoticarius usufructum. Queritur an ille qui possidet civilem possit conveniri rei vendicatione…[explicit]: Dicimus quod bene potest conveniri rei vendicatione rationibus allegatis. Ho(mobonus).

26rb q. 2 Bonus Acursus nude proprietatis dominus rei vendicationem intentat contra quemdam possessorem fundi. Queritur an f(ructus) veniant in sententiam iudicantis…[Roffredo].

26va De usufructu et habitatione uxoris defuncti [emen.]. Queritur utrum uxor cui relicta sunt allimenta cogatur cum heredibus habitare, vel per se possit habitare…26vb [explicit]: Dicimus ar. predictarum legum quod mulier debet habere habitationem per se et alimenta secundum domus possibilitatem et quod per se debeat habitare nisi testator dixerit ut cum heredibus habitaret. Prebet bonum ar. ff. usuf(ructuarius) quemadmodum ca(veat) l. penult. [D.7.9.11]. Et ita vidi pronuntiari de facto et ego ipse conscilium dedi in questione predicta.

26vb De servitutibus. Tutius concessit Pe(tro) servitutem tigni inmittendi, pactum inierunt quod hec servitus non admittentur. Tigna inmissa sunt postmodum remota et foramina deinde sunt clausa per X. vel per XX. annos. Pe(trus) proponit confessoriam actionem pro servitute que ei concessa est…[Azzone].

27ra De aqua extracta de publico (emen.) flumine. q. 1 Episcopus vercellensis episcopus est et comes, episcopatum habet ab ecclesia, comitatum ab imperio. Habet flumina navigabilia et non navigabilia. Vult aliquis aurire aquam de flumine ipsius episcopi ad molendinum suum. Facit tamen quod aqua statim rediit in dictum flumen quia per modicum spatium distat a flumine molendinum. Queritur an hoc fieri possit sine consensu et episcopali concessione dicti episcopi. Vidi queri de facto…

27ra De dampno dato. q. 1 Quidam servum quem usucapiebat ante inpletam usucapionem eluscavit. Nunc usucapione inpleta dominus servi usucaptorem legis Aquilie actione convenire intendit. In questione vertitur utrum possit…[Pillio].

27rb q. 2 Cum duo milites se gueriçarent ad invicem alter alium cepit atque carcerali custodie mancipavit, quo audito ipsius condanguinei plurimum condolentes terram captivitatis ingressi infinitam terram combusserunt, turres diruerunt maximaque dampna ipsumque captivum etiam a captivitate liberaverunt. His ergo peractis cum omnia valde complacuissent captivo a captivitate convenitur ad dampnorum restitutionem. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

27va q. 3 Questio talis est. Fructus erant in quibusdam possessionibus de quibus debebat habere decimam aliqua ecclesia, devastavit aliquis illos fructus, vult agere ecclesia adversus devastatorem. Queritur utrum possit et quo iure…

27vb De divisione q. 1 Questio talis est. Duo habebant fundum comunem unus quorum habeat in eo tres partes, alter quartam. Queritur qualiter facienda sit divisio ut si ipsi volunt dividere utrum ita possit fieri et debeat, ut iste qui habet tres partes habeat eas continuas et alter habeat in extremitate partem suam…

27vb q. 2 Questio talis est. Fratres diviserunt inter se paternam hereditatem et dixerunt quod unus debebat habere domum sitam in civitate in tali loco si C. solveret tali creditori paterno usque ad Pascam, alioquin quod alius frater solveret et haberet. In tantum antequam dies veniret iste frater domum predictam vendidit et emptori tradidit inducendo in possessionem vacuam, postea adveniente die frater non solvit C. que debebat. Agit alter contra emptorem rei vendicatione. Queritur utrum possit domum vendicare…

27vb q. 3 Sempronius habebat tres filios, pervenit officium arbitri et divisit inter eos unicuique adiudicando predium, deinde unus filius volens mutuam pecuniam accipere predium fratri suo assignatum pignori dedit consensu patris. Deinde pater obiit. Modo vertitur in questione an iuste possit cogi a fratre ad luitionem…[explicit]: P. dicit eum cogendum esse luere ex quadam naturalissima equitate.

27vb q. 4 Duo fratres stantes in communi hereditate rem alienam scienter detinebant. Postmodum cum inter eos dictaretur iudicium familie herciscunde res illa uni ex hiis adiudicata est prestita tamen a coherede sibi evictionis cautela. Deinde procedente non multo tempore inter se permutaverunt et qui rem illam acceperat sub evictionis cautela dedit eam illi qui sibi de evictione promiserat nulla evictionis habita mentione. Postmodum res evincitur, coheres qui tradidit de evictione convenitur. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

28ra: Incipit liber IV. De iure iurando. q. 1 Talis questio est. Quidam scolaris cum esset venturus ad scolas iuravit quod non fideiuberet pro aliquo donec esset in scolis. Si hoc est dictum expressim donec fuerit in scolis absens planum est quod cum est domi potest fideiubere, ut ff. de sus(pectis) tu(toribus) l. IIII. § si quis [D.26.10.10] et ff. de annuis legatis l. filio [D.33.1.25]. Si autem non est dictum donec erit in scolis sed sic dictum est: quia vadis ad scolas volimus quod non fideiubeas pro aliquo, cum reversus bene potest fideiubere quia finita est causa quare iuravit…

28ra De mutuo et certi conditione ex sti(pulatu). q.1 Tutius a te mutuo accepit C. ea condicione, ut si non esset soluta pecunia usque ad annum quod prestaret penam CC. Die statuta soluta sunt L. tantummodo. Queritur an pena in solidum peti possit…[Azzone].

28va q. 2 Mandavit Titius cuidam procuratori suo ut equum quem sibi commodaverat alii post certi temporis cursum commodaret. Procurator statim ante temporis cursum cui erat equus comodatus se obligavit prestare et quod si non faceret penam per stipulationem promisit. Hoc facto mandator ante tempus mandatum revocavit et a mandatario equum revocavit. Sua die non soluto equo agit ad penam…[Azzone].

28vb q. 3 Questio talis est. Quidam gerens negotia mea pecuniam mutuavit et stipulatus fuit dari sibi nomine meo, mortuus est gestor negotiorum, volo agere. Queritur utrum possim et quo iure…

28vb q. 4 Pone quod ego credidi pecuniam maiori XXV. annis sedente in ludo perditionis non tantum dedi ad hoc ut luderet. Nunquid habeo actionem ad repetendum?…

28vb q. 5 Quidam mutuavit pecuniam nomine alterius et ita isti mutuanti fuit adquisita certi condictione de mutuo ex numeratione eius autem cuius nomine facta fuit numeratio, adquisita est ex stipulatu contra fideiussorem qui promisit pecuniam reddere. Modo queritur an possit conveniri ex ea…

29ra q. 6 Queritur si creditor nummos stagneos tamquam argenteos bona fide mutuaverit et debitor bona fide similiter acceptos expenderit, utrum postmodum debitor creditori argenteos restituere teneatur…[Pillio].

29ra q. 7 Mutuam pecuniam tibi consumtoro male ut putabam dedi, sed tu mutato conscilio in melius consumpsisti. Nunc certi condicionem ad pecuniam pettendam contra te intento. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

29rb De sequestratione. Questio talis est et pendet et modo de facto. Canonici Sancti Eusebi agunt contra comitem interdicto uti possidetis ne inquietet eis possessionem lite contestata. Queritur quid debeat facere iudex de fructibus quia quilibet vult eos colligere…

29rb De confessionibus. q.1 Questio est an confessio facta in testamento preiudicet et probationem inducat contra t(estatorem) vel eius heredes…[explicit]: Casus legis est quia hec confessio preiudicat t(estatori) et heredibus eius, extraneo non, ut ff. de pign(eraticia) ac(tione) l. Gaius [D.13.7.39], nec obstat de le(gatis) II. l. codicillis [D.31.(1).88.13] quia ibi fuit duplex favor et deponentis et sacramentis, secundum U(bertum).

29va q. 2 Questio talis est. Quidam confesus fuit spe future numerationis se pecuniam recepisse, non oposuit exceptionem non numerate pecunie, infra biennium agere vult ex promissione actione ex stipulatu vel certi condictione ex stipulatione que personalis est…[explicit]: Credo quod non audiatur sine preiudicio melius sentientis, secundum Ho(mobonum).

29va q. 3 Quid si aliquis in iudicio se dixit maiorem et lata est sententia contra eum, nunquid audietur si vellit probare se minorem contra suam defensionem?…[explicit]: Dic quod non auditur nisi probaverit iusto errore dictum se dixisse, not. de inter(rogationibus) ac(tionibus) l. de etate [D.11.1.11], secundum Uber(tum).

29va q. 4 Questio talis est. Constante matrimonio maritus confessus se recepisse dotem ab uxore sua, non probatur per mulierem quod re ipsa dederit dotem. Post ipsam confessionem maritus obligavit quibusdam creditoribus bona sua. Decessit maritus, agit mulier de dote et ostendit publicum instrumentum secundum quod maritus fuit confesus se tantum recepisse ab ea nomine dotis. Ex adverso veniunt creditores et dicunt quod talis confessio non facit preiuditium quia presumitur facta in fraudem

29vb De (pro)bationibus. De hac materia plene invenies in brocardis in tertio quaterno c. IV. Sub hoc titulo formatur questio, talis est. Carta atestata facta est per manum pubicam tabellionis sine testibus. Nunquid facit probationem?…

29vb De testibus et atestationibus. De hac materia plene invenies in brocardis in tertio quaterno c. V. Sub hoc titulo formatur questio talis. Pupillus quidam vult in testem producere tutorem suum coram arbitro in quem per tutorem pupilli nomine extiterat compromissum. Queritur an per sacramentum curatoris possit fieri probatio…

30ra An instrumentum redarguatur de falso post aperitionem testamenti. Questio talis est. Quoddam instrumentum producitur post publicationem testium. Ego dico istum factum per colusionem et hoc probare per testes. Queritur utrum possit…[explicit]: De facto dedi hodie conscilium quod testes recipiendi sunt quia non postulat aliquam emendationem fieri super testificatis et ratio auth. [N.90.4=A.7.2] est ne aliquid addatur vel mutetur de precedentibus, cessante ergo ratione et causa legis que quedam [emen.] est debet et cessare effectus, ut C. de episcopis l. generaliter [C.1.3.51(52)]. Ho(mobonus).

30ra De testibus cogendis. De hac materia invenies in titulo de dillationibus ubi satis est de hoc.

30ra De fide instrumentorum. q. 1 Questio talis est. Quidam representavit licteras bullatas domini Pape iudicibus delegatis et de representatione fecit fieri publicum instrumentum in quo continebatur forma litterarum vel iudex precepit fieri instrumentum quia bulla forte erat antiqua. Amissa est bulla. Queritur an istud instrumentum faciat probationem…

30ra q. 2 Questio talis est. Aliquis tamquam delegatus tullit sententiam, non apparent lictere de mandato. Queritur an standum sit et credendum instrumento sententie sine probatione alia testium vel scripture…

30rb q. 3 Talis questio est. Titius vendidit mihi rem quam dederat in emphyteosim et instrumento vendictionis continebatur mihi traditam possessionem vacuam. Heres vendictionis recepit fictum ab emphyteota per trigenium. Queritur quis istorum sit preferendus…

30va q. 4 De instrumento vetustate deleto an possit iussu iudicis exemplari…

30va q. 5 Aliquis fecit testamentum nuncupativum adhibitis VII. testibus, mortui sunt testes omnes vel quidam ex his, agit heres petitionem hereditatis et ad probandum quod sit heres, hostendit testamentum quod est publicum instrumentum utpote factum per manum publicam tabellionis. Ex adverso dicitur quod non est adhibenda fides nisi probetur per VII. testes scriptos in eo verum esse quod ibi continetur. Queritur quit iuris sit…

30va q. 6 Lecta est in a(d)iutorio talis questio. In quodam instrumento publico reperitur quod Titius tutor talis pupilli post litem contestatam constituit talem procuratorem. Obititur procuratori: nos non confitemur eum esse tutorem, hostendas inventarium et quod satis rem pupilli salvam fore. Respondit procurator: sufficit instrumentum quia omnia presumuntur solempniter acta…

30vb q. 7 Ordinatum est a duobus contrahentibus qui habent interesse instrumenta communia cancellare vel forte fuerunt per mandatum arbitri cancellata. Queritur an alicui istorum instrumentorum sit fides habenda si aliquando in iuditio proferruntur, vel ponamus quod post preceptum arbitri antequam de facto essent cancellata ego accessi ad tabellionem et feci fieri instrumentum. Est in questione an instrumento secundo facto per manum tabellionis sit fides habenda…[Roffredo].

31ra q. 8 Solet queri an fides sit habenda instrumento in quo tabellio non est rogatus a partibus et utique videtur habenda fides ad instar testium…

31ra q. 9 Queritur utrum totum instrumentum debeat falsum reputari si vel in parte sui mendacium [emen.] reperiatur…[Pillio].

31ra An post perhemtorium possint ostendi instrumenta [emen.]. q. 1 Questio talis est. Quidam protestatus est coram iudice quod nolebat uti instrumentis, postea vult uti. Queritur utrum possit…

31rb q. 2 Questio talis est. Iudex statuit terminum peremtorium partibus ad ostendenda instrumenta. Nunquid post peremptorium poterit altera partium probare per instrumenta?…[explicit]: Dicimus quod postea non auditur et ita de facto pronuntiavimus etiam contra ecclesiam. Ho(mobonus).

31rb De presumptionibus. De hac materia plene invenies in brocardis in quinto c., ubi satis est de hoc.

31rb De conmodato [emen.]. q. 1 Sequitur alia questio, utrum ex pacto generali possit omnis casus fortuitus recipi vel non…[Pillio].

31va q. 2 Bonus Acursus cum equos suos in sollitudine haberet W(illelmo) roganti unum commodavit precipiens ei ut de pascuis acciperet. W(illelmo) equum de pascuis acceptum peracto negotio in eodem loco inconsulto Accurso reduxit quo ubi relicto a lupis aggressus devoratus est…[Pillio].

31va q. 3 Lucius Titius Gaio Seio equum ad villam commodavit. Seius cum iusta propositum ad villam pergeret in via inveniens amicos suos cum inimicis pugnantes eos adi(u)vit. Inde maxima rixa facta est. Titius occurit et contrariam partem quam diligebat adiuvavit cum Seio congressus equum proprium interfecit, nunc contra Seium commodati actionem intendit. Queritur quid iuris sit… [Pillio].

31vb De creditore qui dicit se instrumentum amisisse Obligavi rem pignori, eam sine tuo vitio amisisti. Queritur quis debeat probare, utrum tu quod sine dolo amiseris, an ego quod tu dolo malo… [Pillio].

32rb Quod cum eo qui in alterius potestate. De hac materia plene invenies in brocardis in quarto q. c. octavo. Sub hoc titulo talis formatur questio. Quidam filius familias vult alium in filium adoptare. Queritur utrum possit…[explicit]: Sed nunquid potest arrogare? Dicimus quod sic novo iure sed tunc temporis confirmatur adoptio cum iste filius erit sui iuris, ut est ar. ff. de officio pro(consulis) et leg(ati) l. observare § post hec [D.1.16.4.6] secundum U(bertum).

32rb Per quas personas nobis aquiritur. Henricus de Guarda monachus fugitivus per ignorantiam est in ecclesia Sancti Salvatoris canonicus et ibi ex operis suis multa lucratus est vel ex re ecclesie. Decessit. Nunc bononiense monasterium unde ille fugitivus recessit vendicat totum quod acquisivit tamquam proprium. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

32va De adquirendo rerum dominio. De tertia vero questione dicimus utile dominium ex solo contractu hospitali aquisitum, sicut docet lex expresse…[Pillio].

32vb De usuris. q. 1. Quid de usurario qui in infirmitate iuravit in manibus sacerdotis non petere usuras, nunquid volens petere audietur?…

32vb q. 2 Questio est an usure hodie peti possint de iure civili…[explicit]: Cum ergo canones prohibeant petitionem usurarum et receptas iubeant restitui intelligi debent esse prohibite et per leges, sed gratia disputationis [emen.] et favore nostrarum legum respondeo illi verbo nostre legis non dedignantur et cum habet enim locum illud in spiritualibus, secus in secularibus; locuntur enim ille auth. de rebus ecclesiasticis, sicut [*C.1.2.14 in c.=N.7.12] et probatur in auth. de e. t. in coll. VIIII. Ho(mobonus).

32vb q. 3 Questio talis est. Quidam cumtrasit mecum et promisit sortem et penam si non solveret sortem, sua die incidit in penam. Composui libellum coram eo cum [emen.] ad sortem et ad penam, iudex condempnavit eum de pena, nichil dixit. Queritur an valeat sententia…

33ra q. 4 Quidam fenerator dum esset in mortis articulo constitutus deo reconciliari volens in manu sacerdotis iuravit se usuras de cetero non exacturum exactasque arbitrio presbiteri restiturum. Timore mortis fugato rusticus convalescens usuras sibi stipulatione promissas petere a debitore satagit. Debitor vero iuramenti exceptionem opponit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

33ra q. 5 Dicta itaque feneratoris prefata malitia non suficiens debitorem vocavit ante iudicem exterum traxitque invitum. Deinde, priusquam litem contestarentur petitiores consulens ante iudicem ordinarium desiderat convenire. Debitor vero ipsum iure ipso actione privatum per vocationem primam intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

33rb De deposito. q. 1 Servum meum mansuetum habens eum apud te deposui. Ille naturalem plus diligens libertatem in eam sese recipit et animum revertendi habere desiit, tu depositarius postea in mandato eum accipiens. Queritur nunc an mihi ipsum restituere tenearis…[Pillio].

33va De iure cesso. q. 1 Est in questione an ille qui agit iure cesso teneatur exprimere an agat suo nomine an nomine cedentis…[explicit]: Exprimere debet sicut in causa comitum de Blandrate, rate de facto fuit pronuntiatum secundum Iul(ianum) et ad hoc ff. de solut(ionibus) l. si duo I. res. [D.46.3.93].

33va q. 2 Questio talis est. Quidam stipulatus fuit X. sibi dari et expensas quas faceret, cessit mihi iura et actiones ad predicta X. petenda, de expensis nichil est dictum. Queritur an ego ex vi cessionis possim exigere expensas quas feci…[explicit]: Vel distingue qualis erat persona istius agentis. Si quidam fideiusor habet expensas quia necessitate teneor ad cedendum ut ff. de distra(ctione) pig(norum) l. II. [D.20.5.2], secus si esset prorsus extraneus et ideo bonum est conscilium ut quotienscumque aliquis sti(pulet) expensas fatiat sibi promitti expensas quas ipse facit vel quas faciet: ille enim idem cederet iura sua. U(bertus).

33va-vb q. 3 Questio talis est. Quidam fecit libellum et egit iure cesso, litem fuit contestatus nec habet instrumentum cessionis. Postmodum lite pendente iura fuerunt sibi cessa. Queritur an debet optinere vel subcumbere…

33vb q. 4 Questio talis est. Quidam debebat mihi X. usque ad Pasca et usuras ante Pasca, cesi iura istius debiti cuidam amico meo nulla facta mentione de usuris, in Pasca non solum volo petere sortem sed usuras. Queritur utrum possim…

33vb-34ra q. 5 Questionem formavit dominus meus scilicet in questione secunda de eo qui stipulatus fuit decem cum expensis et iura cessit…[explicit]: Possumus dicere quod expensas non petet et hoc et hec de consuetudine servatur Cremone. Sed audivi a domino H(ugolino) et a domino Az(one) quod sine dubio peti possit, quorum sententia mihi placet et generalis consuetudo eam approbat quasi per totum. Ho(mobonus).

34ra q. 6 Questio talis est. Agit quidam iure cesso. Queritur an teneatur satis de defendendo eum a quo habet iura cessa…[explicit]: Ad ultimum facit ff. de procur(atoribus) l. servum § ait pretor [D.3.33.3] et l. sequen. et ff. de procur l. non solum § interdum [D.3.39.1]. Ho(mobonus).

34ra q. 7 Talis questio est. Creditor quidam vult cedere ypotecariam actionem sine personali. Queritur utrum possit…[explicit]: Quod potest cedi sine personali ut C. man(dati) l. per diversas [C.4.35.22] et C. per quas personas nobis adqui(ritur) l. II [C.4.27.2], nec obstat sublato principali tollitur accessorio quia illud proibet cessionem et habet locum illa ratio quando solutio facta est creditori, dubito tamen et dubitat dominus Lan(francus). Ho(mobonus).

34ra De emptione et venditione q. 1 Questio talis est. In loco cassalis Sancti Evasii est talis consuetudo, quod ille qui vult vendere rem suam primo debet denuntiare proximiori de parentela et ei dare si vult accipere. Modo duo fratres sunt isti venditori proximiores, facta est venditio uni istorum fratrum altero inrequisito. Queritur an possit agere contra fratrem et revocare medietatem rerum…[explicit]: Per ista ergo absolverem emptorem a petitione fratris et inereo sententie Io(hannis) qui dicit quod non nocet offendere verba mente legis servata, vel dic quod tenetur pro dimidia cum consuetudo que stricti iuris est odiosa est quia contra legem sit servanda sicut scripta est, ut ff. qui et a quibus l. prospexit legislator [D.40.9.12] et ar. ff. de transac(tionibus) (l.) cum hii § sed si pluribus [D.2.15.8.15]. Hoc secundum M(artinum).

34rb q. 2 Questio talis est. Ego vendidi fundum Titio nec eum tradidi, mota est mihi controversia de fundo, volo eum tradere emptori et peto ut mihi pretium solvat, peractus dare sibi fideiussorem de evictione ipse non vult recipere sed dicit: finias controversiam, postea recipiam si apparuerit quod sit tuus. Sed ego dicam: deponam, consignabo et sic ero liberatus ab actione ex vendito, ut C. de usuris (l.) acceptam [C.4.32.19]. Queritur quid iuris sit…

34rb q. 3 Questio talis est. Quidam habet duos filios, masculum et feminam, filius alienavit omnia sua bona vel quedam filia vult agere contra emptores et avocare medietatem possessionis. Queritur utrum possit…

34va q. 4 Talis questio est. Vendidi tibi rem pro C. tali pacto, quod si tu plus venderes istam rem totum superfluum debes mihi restituere. Tu potes habere et non vis vendere. Volo te compellere ad vendendum. Queritur utrum posim…[explicit]: Solutio: distingue an fuerit sub modo vel sub condicione, si sub modo compellatur vendere, si sub condicione non, ut ff. de contrahen(da emptione) et ven(ditorem) l. cum ab eo qui fundum [D.18.1.41] secundum dominum U(bertum).

34va q. 5 Questio talis est. Ego promisi alicui quod non venderem domum meam sine eius licentia, dedit mihi licentia quod ego venderem, vendidi postea recuperavi. Queritur an sine ipsius licentia iterum vendere possim…

34va q. 6 Vendidit aliquis qui habet uxorem possessiones, petit pretium ab emptore. Emptor dicit: facias dare parabolam uxori tue et confirmare venditionem. Dicit venditor: non debeo quia bona non sunt obligata uxori mee pure sed sub condicione si pre decessero…

34va q. 7 Titius quidam nomine suo et nomine fratris absentis vendidi domum Titio promittens sub pena C. librarum fratrem habere ratam hanc vendictionem et emptor fecit tale pactum venditori, quod illam domum concederet ei et fratri contra omnem hominem. Rediit frater absens et petit domum sibi concedi sicut suo fratri convenerat. Titius noluit concedere domum, hic frater vendicat domum pro medietate et forte obtinuit, vel pone quod controversiam movet. Agit modo emptor contra venditorem et petit penam scilicet C. librarum. Queritur utrum possit…[Roffredo].

34vb q. 8 Queritur utrum emptor teneatur venditori nomime doli commissi a mediatore…[Pillio].

35ra q. 9 Protulumus (!) huic similem questionem, interserit aliam disputandam. Vendidi tibi predium ea lege, ne tibi facultas ulla alienandi suppetteret. Vendidisti. Queritur an contra emptorem ulla proponi possit actio…[Pillio].

35rb q. 10 Lucius Titius Gaio Seio equum retrogradum afirmans esse sanum, non morbosum, non vitiosum vendidit. Gaius hac fiducia ductus cum inimicis pugnam aggreditur. Tandem ab inimicis separatus fugere volens cum equo magis retro quam ante graditur, capitur, fortunis suis omnibus spoliatus revertitur. Cum Lucio civilia sumens arma ingreditur petens ab eo ad sui redemptionem depensum convincitur. Hic ergo quid iuris sit in dubium vertitur…[Pillio].

35rb De locato et conducto q. 1 Questio talis est. Quidam scriptor conduxit in cameram ad quam non poterat ire nisi per domum hospitis, potea accepit socium in illa camera. Hospes vult prohibere ne alium super inducat. Queritur utrum poscit…

35va q. 2 Viterbiensis quidam nobilis de castro plebis locavit in perpetuum fundum cuidam colono idest in vita sua ea lege et pacto adibito in contractu, quod colonus non venderet [emen.] illum fundum et si venderet pro(misit) colonus viterbiensis [emen.] nomine pene C. Nunc iste colonus hunc fundum alii colono loocavit in perpetuum. Queritur an ista secunda locatio teneat et an ille colonus commiserit in penam…[Roffredo].

35vb q. 3 Fundum suum quis locavit in perpetuum et vere hoc pacto, ut singulis annis X, corbes frumenti nomine pensionis reciperet in quo fundo conductor facere debebat molendinum ea lege, ut si propter molendinum locator in aliis prediis confinibus pateretur enorme dampnum molendinum destrueretur. Queritur an conductor ex tali perpetua locatione habeat ius in re vel utilem rem. Queritur etiam quod intelligatur enorme dampnum…

35vb q. 4 Titius conduxit mulum a Sempronio ut merces suas deferet Florentiam, tempore statuto non potuit habere mulum quia Sempronius merces alterius salvas detulit, alium conduxit, merces suas amisit. Modo queritur an Titius possit intendere actionem ex conducto adversus Sempronium nomine totius detrimenti…

36ra q. 5 Locavi tibi aream tali pacto, ut in ea domum hedificares in qua me quandoque reciperes, tu hedificasti et diu habuisti et secundum placitum in ea me sepe recepisti. Nunc ea terre motu vel incendio dirruta ut iterum eam rehedificares te convenio. Indagatur si possum…[Pillio].

36ra q. 6 In alia questione queritur utrum colonus qui debet quartam partem omnium reddituum excepto de lapidicinis teneatur ad quartam partem calcis que facta est ex lapidicinis…[Pillio].

36rb q. 7 Quidam in quadam sua insula molendinum habens insulam cum molendino cuidam locavit tali pactione, ut singulis annis eum cum quinque militibus reciperet. Tempore procedente etiam in eadem insula conductor aliud molendinum construxit. Nunc dominus ab eo petit ut duplicato servitio sibi serviat. In questione vertitur quid iuris sit…[Pillio].

36va q. 8 Quidam Parisiensis a rege Francie impetravit ut certa mercede singulis annis liceret furnum in domo propria constituere (emen.), quo facto parisiensis loco furni procedente tempore tabernam instituit. Rex mercedem nichillominus pro furno promissam exigit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

36va q. 9 Lucius Titius Gaio Seio Bononiam eunti equum locavit eique mandavit ut Mevio ad eundem locum eunti equum traderet stipulatusque est Mevius a Gaio equum sibi tradi et si traditus non esset penam incureret. Titius vero mandatum revocavit ne Mevio equus traderetur, quo facto Mevius equum petiit et non accepit qua propter penam commissam petere intendit. Queritur quit iuris sit…[Pillio].

36vb q. 10 Conductor tenetur prospicere ne in aliquo ius rei locate vel conducte deterius efficiatur, ut ff. locati l. videamus [D.19.2.11]. Item prospicere et petitur merces et interesse et ipsa res locata…

36vb De iure emphiteotico q. 1 Questio talis est. Aliquis est enphiteota. Queritur utrum possit cedere fundum…

36vb q. 2 Questio talis est. Aliquis enphiteota tenetur mihi prestare annuatim X. staria frumenti in festo Sancti Stephani, non vult ad domum meam portare vel deferri facere suis expensis, nunquid suis expensis debet ad domum meam deferre?…[explicit]: Nec obstat l. si in Asia [D.16.3,12] quia illud contingit gratia depositarii cum ex re deposita comodum sentiat et hec ultima sententia placet. Ho(mobonus).

36vb q. 3 Questio talis est. Aliquis habet predium in enfitheosim. Queritur an inrequisito domino possit pignori obligare…37ra [explicit]: Quidam dicunt quod tenetur denuntiare, nos non credidimus quod habet necesse denuntiare sed bene potest ad maiorem cautellam: nam habundationis causa non nocet, ut C qui testa(mentum) fa(cere) po(ssunt) (!) l. testamentum [C.6.23.17]. Al(bertus).

37ra q. 4 Episcopus mutinensis Bignoto fundi corneliani precariam concessit secundum morem [emen.] in se suosque heredes masculos. Decessit Bignotus duobus filiis relictis quorum unus per biennium pensionem non solvit, altero suam partem semper persolventem. Nunc episcopus vult utrique auferre precarium. Queritur quit iuris sit…[Pillio].

37ra q. 5 Lucius Titius ab abbate Sancti Petri fundum in emphyteosim in se suosque heredes usque in tertiam generationem acquisivit. Qui filiis duobus relictis decessit, quorum unus sine herede morte obiit. Frater partem decedentis adeptus a monasterio convenitur. Queritur quuid iuris sit…[Pillio].

37rb q. 6 Gulielmus Centulio fundum suum sine scriptura cuidam rustico dedit in emphyteosim. Qui rusticus per XXX. annos sine inquietudine ac lite pensionem annuam prout convenit solvendo possedit, quo tempore transacto Willelmus eundem rusticum de fundi possessione repellere contendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

37rb q. 7 Emphyteota fundum emphyteoticum bona fide accipienti vendidit (in) emphyteosim XXX. annis pro suo sine controversia et lite commota possedit. Dominus postea contra emptorem agere instituit. Emptor vero pensionem presentis anni offerrens et futurorum promittit. Dominus vero accipere volens nisi annorum preteritorum autem solvatur fundum vendicare intendit. Queritur quid iuris sit…

37rb-va q. 8 In quadam ecclesia tempore cuius non extat memoria Titius et antecessores sui cellelarie officium habuerunt pro quo certam frumenti modiationem annis singulis percipiebant. Tempore procedente prior illius ecclesie cepit Titio illius ministerii causa questionem referre atque ab eo sibi claves restitui petiit et accepit et ita Titius per decennium forte illo fuit officio atque beneficio spoliatus. Tandem excitatus officium repetit atque benefitium iure sibi hereditario pertinere contendens. Obicitur ei quod laycus sit, item quod sponte claves resignavit, preterea quod ecclesia potest pro valde minori beneficium pereque ydoneum ministralem habere. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

37va De feudis q. 1 De hac materia plene invenies in brocardis in quarto quaterno c. quinto et in Summa eodem titulo per totum, ubi satis de hoc. Sed de hoc titulo talis formatur questio. Quidam comes habet guerram, habuit in servitio suo quosdam suos vassalos, item milites quos vocavit. Item quidam sponte venerunt, amiserunt arma, equos in bello, expensas fecerunt. Nunquid poterint ea repetere?...

38ra q. 2 Talis questio est. Quidam dominus baro, comes, episcopus habet vassalos vel collonos suos habitantes super terram suam. Vult agere dominus contra istos quia dicit forte vassallos fecisse aliquid propter quod debent amitere feudum, vel a colono petit X. pullos et ille dicit se non debere nisi V. vel habet alias consimiles questiones. Queritur coram quo debeat ista causa tractari…

38ra q. 3 Questio talis est. Quidam habet vassallum, ius quod habet in illo vassallo transtulit in alium. Queritur an potuerit de iure nostro non observatis consuetudinibus feudorum…

38rb q. 4 Questio talis est. Quidam vassallus negavit feudum. Queritur an propter hoc debeat amittere feudum si de mendacio convincatur…

38rb q. 5 Questio talis est. Quidam vassallus habens multas possessiones in feudum quasdam alienavit inrequisito domino. Queritur an debeat propter hoc cadere a toto feudo, an solummodo ab illis possessionibus quas alienavit. Respondeo: hec questio determinata est per tres leges quibus manifeste cavetur quod ab illis tantum debet cadere quas alienavit, ut ff. de vulgari et pu(pillari) substi(tutione) l. ex facto § III [D.28.6.43.3], et ff. de his que (emen.) ut indign(is) l. rescriptum [D.34.9.6] et C. de legat(is) l. I. [C.6.37.1]. Ho(mobonus).

38rb q. 6 Questio talis est. Abbas Sancti Iohannis de Parma habet monasterium in civitate pistoriensi et ad eundum ad dictum monasterium bis in anno stipulatus fuerat equos a quibusdam suis vassallis de civitate parmensi. Modo ita est quod abbas perdidit dictum monasterium per sententiam domini Pape. Queritur an vassalli teneantur prestare equos abbati ad eundum alio…

38va q. 7 Questio talis est., an vassallus possit feudum feudo renuntiare…

38va q. 8 Talis questio est. Quidam habet feudum ex quo tenebatur prestare certas condictiones. Queritur quanto tempore si non prestitit amittat feudum…

38vb q. 9 Dominus habet gueram culpa sui, nunquid tenetur vassallus ipsum dominum adiuvare?...

38vb q. 10 Talis questio est. Aliquis habet vassallum, habet et dominum cui tenetur servire vinculo sacramenti, discordia et contentio vertitur inter vassallum istius et dominum suum. Est in questione quem debeat adiuvare…

38vb q. 11 Questio talis est. Quidam dedit alicui feudum eo pacto, ut a vassallo prestaretur domino aliquid annuatim. Queritur si non prestitit quanto tempore amittat feudum…

38vb q. 12 Questio talis est. Tres erant fratres habitantes feudum paternum, quorum duo erant coniuncti ex utroque parente, ut Iacobus Titius et Martinus, alter ex patre tantum, ut Tita. Decessit unus, puta Iacobus qui erat ex utroque parente coniunctus et reliquid hereditatem in qua erat pars sua feudi. Modo volebat Tita coniunctus ex altero tantum sucedere in feudum cum altero, puta cum Martino qui erat ex utroque parente coniunctus…

38vb q. 13 Talis questio est. Quidam consensit Titio ut daret rem suam in feudum, decessit feudatarius sine herede. Queritur ad quem debeat res redire, utrum ad primum dominum vel ad eum qui dedit in feudum…

39ra q. 14 Questio talis est. Filius familias est, successit matri in proprietate, patri autem in usufructu. Quis istorum faciet fidelitatem domino?...

39ra q. 15 Talis questio est et pendet ex superiori. Pone quod pater de plano fecit fidelitatem, emancipat filium et vult dimictere feudum sibi et se liberare ab ipsa fidelitate ut amplius non teneatur. Nunquid poterit?...

39ra-rb q. 16 Questio talis est. Titius in alpibus habet pascuum de quo percipiebat a pastoribus aliquid annuatim et Sinfronius eodem modo quolibet anno percipit certum censum. Iste Sinfronius allegat et dicit pascuum quod habet Titius esse feudum quod quidem Titius diffitetur. Orta est controversia occasione ipsius feudi inter dominum et vassallum, tandem precibus amicorum compromiserunt in quendam tanquam in amicabilem compositorem durantibus rebus in eodem statu iste mediator emit non rem sed totum illud ius quod habet vassallus. Queritur an ista venditio valeat et utrum aliquid ius habeat qui sic emit…

39rb q. 17 Filius familias vel emancipatus feudum acquisivit et domino contra omnem hominem fidelitatem fecit. Nunc pater decessit qui filium conditionatum habebat ut contra omnem hominem deberet pro eo fidelitas iurari ad quemcumque pervenerit. Nunc pater fa(milias) ab isto filio contra omnem hominem fidelitatem expossit vel feudo ipsum privare contendit. Filius tamen fidelitatem non faciens nihilominus feudum retinere intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

39va q. 18 Quidam feudatarius decessit duobus heredibus relictis quorum unus erat utilis ad serviendum feudum, alter prorsus inutilis. Queritur utrum is solus feudum habere debeat qui utilis est cum et dominus hoc consentiat…[Pillio].

39va q. 19 Queritur utrum vassallus per substitutam personam domino feudum valeat servire. […]. Ego igitur Pileus mutinensis…

39vb q. 20 Fregnanenses (!) Rainerio Lasodo castrum curiam quam ab eo comperaverant dederunt in feudum tali tenore, ne liceret in feudum dare alii et si daret ut nullum ius haberet in eo. Rainerius igitur fidem conventionis non servans alteri dictum castrum et curiam in feudum dedit. Domini vero apud suam curiam querimoniam deponentes Rainerium citari fecerunt qui antequam veniret decessit. Filius autem ipsi(u)s Rainerii f(eudum) antequam ad curiam vocaretur recuperavit. Nunc autem ad curiam revocatur. Queritur utrum feudo privari debeat vel sit ei subveniendum quia ante litem contestatam feudum recuperavit…Ego itaque Pilius mutinensis…

39vb De re ostendenda pro qua fictus [emen.] prestatur. q.1 Rusticus ecclesie quidam ex longissimo tempore diuturnaque consuetudine duos denarios solvit nomine pensionis. Ecclesia vero ut in futurum sibi prospitiat scire desiderat possessiones pro quibus pensio sibi prestatur rusticum [emen.] rogat ut possessiones ostendat. Ipse vero vel malitia vel simplicitate ductus dicit se non posse vel debere ostendere. Yconomus vero rusticum ita ut dictum est amicabiliter convictum super hoc ad iudicium trahit invitum. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

40ra q. 2 Arta(l)dus de Calidis degens Mutine gratia studiorum mandavit tribus amicis suis epistulam in Provintia(m) ut fundos duos, botrianum scilicet et seianum, distraherent sibique pretium bona fide acceptum mitterent. Duo igitur ex hiis absente tertio unus alteri fundos predictos vendiderunt pretiumque acceptum Artaldo per fidelem nuntium transsmiserunt. Artaldus vero postmodum in patriam reverssus recepta pecunia fundos predictos quasi extra formam mandati alienationis vendicare intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

40rb q. 3 Questionem habet si rusticus confiteatur se debere mihi fictum vel vassallus feudum an teneatur ostendere fundum certum ex quo ipsum prestat…

40rb Incipit liber V. De conversione coniugatorum. Farulfus intravit monaterium sine voluntate uxoris. Nunc uxor carnis stimulo agitata maritum revocat. Queritur an bona que fuerunt per ingressum monasterio quesita revocentur…[Roffredo].

40va De matrimonio contracto contra interditiones ecclesie. Quid de eo qui accepit uxorem cum aliam haberet, nunquid amittet totum quod dedit occasione istius matrimonii secunde uxori?...

40va De secundis nuptiis. q. 1 Bebius Marcellus Bebio Marillo dotis filie sue nomine fundos dedit, botrianum scilicet et seianum inter quos Marillus nomanum fundum quasi sibi in dotem cum ceteris possidet. Marillo mortuo Marcellus ea(n)dem filiam Sempronio copulavit promittens dotis nomine omnia que Bebius Marillus in dotem habuit. Modo queritur nunquid nomanus fundus in (pro)missione contineatur, scilicet ut vel possit peti vel non repeti si Sempronio traditus fuerit…[Pillio].

40vb De partu et cuius condictionem sequitur. q. 1 Cum duo mulieres simul peperisent una [emen.] peperit mortuum, alia vivum. Que mortuum peperit clanculo vivum accepit mortuo supposito. Tamen questio inter istas duo mulieres de filio cuius esset versatur, ista suum et illa suum allegando utraque decessit. Filius iste succedere vult utrique. Queritur cum nulla possit esse coniectura cuius magis filius fuerit istius, an illius utrique debeat succedere, an neutri…[Pillio].

41ra q. 2 Talis questio. Ego cognovi quandam mulierem non tanquam uxorem vel concubinam, concepit ex me, iterum accepit Titium hominem cuiusdam militis vel ecclesie. Queritur an partus sit domini istius mariti…

41ra q. 3 Lucius Titius Gaio Seio primum de ancillis sui partum promisit, deinde Mevio specialiter illum qui ex Aretrusa nasceretur. Contingit quod Aretrusa primum peperit. Agit Gaius quasi existente sue promisionis conditione. Mevius vero contra similiter (emen.) agit. Queritur cui potius debeat partus dari, Seio an Mevio…[Pillio].

41rb De dote et dotis restitutione sive exactione. q.1 De hac materia plene invenies in brocardis in quarto q. c. VII., ubi satis est de hoc. Sub hoc titulo talis formatur questio. Quidam habet filium in potestate, accepit dotem nomine filii, emancipavit postea hunc filium. Queritur an debeat percipere dotem…

41rb q.2 Questio talis est. Mulier quedam sicut de facto fuit Vercellis agebat contra maritum et petebat ab eo dotem suam ex eo quod dicebat eum incepisse male uti substantia sua. Ex adverso respondebat maritus: non est verum, quod ego faciam male facta mea. Mulier volebat litem contestari statim et in processu cause probare locum fore ex actioni dotis. Queritur an maritus sit compellendus primo respondere libello uxoris et contestari litem cum ea…41va [explicit]: Ita de facto vidimus iam sepe pronuntiari. Ho(mobonus. Ad idem C. de iu(re) do(tium) l. in rebus § omnis v. illatum esse claruerit [C.5.12.30.2].

41va q. 3 Talis questio est. Quidam fecit testamentum, filium instituit sibi heredem in omnibus bonis suis, filie quam habebat relinquid XL. nomine dotis quas solvi precepit ex rebus mobilibus tantum et prohibuit ne hac occasione inmobilia venderentur et si mobilia non inveniantur expectet donec de fructibus qui percipientur ex bonis satisfiat in XL. Modo ita est quod frater non satisfecit in totum, factus est non solvendo. Agit mulier ista contra emptores ypothecaria et vult avocare possessionem, emptor vult ei offerre usumfructum illius partis quam habet. Queritur utrum offerendo possit repellere mulierem…

41vb q. 4 Talis questio est. Pro filia data est dos a patre, filia non vult esse heres si vult dotem habere. Nunquid potest?...

41vb q. 5 Sinibaldus accepit uxorem et ab ea recepit dotem, longo tempore stetit cum ea sed delictum commissit propter quod est excommunicatus, in contumacia excommunicationis perseverat nolens redire ad mandata ecclesie. Uxor non volens secum habitare ne parteciparet excommunicato repetit dotem suam et proponit utilem actionem ex stipulatu. Certum est enim quod si matrimonium esset solutum morte vel divortio locum habet actio directa ex stipulatu…[Roffredo].

42ra q. 6 Filia familias commisit adulterium, pater vult petere dotem quia dos a patre profecta et c., maritus dicit: inmo ego debeo lucrari dotem quia mulier perdit dotem si adulterium committat…

42ra q. 7 Consuetudo erat in Provintia ne filie a patribus dotate ullam fratribus de paterna moverent controversiam hereditate nisi forent a patribus institute. Decessit quidam relictis filiis et filiabus dotatis et testamentum fecit in hunc modum: filios meos heredes mihi instituo. Nunc filia tanquam instituta conferendo dotem succedere vult. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

42rb q. 8 Queritur utrum dos a patre profecta ad patrem reddire debeat. Filia familias in matrimonio defuncta liberis existentibus…[Pillio].

42rb-va q. 9 Titius Titionellam filiam suam Sempronio nuptui tradidit eique duo predia in dotem dedit sed et alia duo Sempronius quasi in dotem accepisset posseditque non revocavit. Titius eamdem filiam in uxorem Mevio tradidit eique in dotem concessit quidquid prior maritus in dotem habuerit. Queritur utrum per ista verba possit se tueri Mevius etiam in his prediis que non fuerunt data Sempronio licet Sempronius ex causa dotis possederit…[Pillio].

42vb De rebus mariti datis in solutum [emen.] pro dote. Questio talis est. Urgente marito ad inopiam res mariti fuit extimata per iudicem et data in solutum uxori pro dote sua. Vult secundus creditor mariti offerre dotem uxori vel heredi eius vel legatario cui mulier dereliquid in testamento. Queritur utrum possit…

43ra De donatione propter nuptias. Questio talis est. Quidam habens patrem et matrem contraxit matrimonium cum quadam muliere et mater istius filii donationem [emen.] propter nuptias promisit uxori filii sui nomine ipsius filii. Convenitur mater ex tali promissione, ipsa utitur beneficio veleiani. Queritur utrum possit…

43ra De eo qui se dicit filium duorum. Duo erant fratres qui eodem nomine nuncupabantur et alter alteri valde similis erat. Hii similiores genuerunt filios qui adeo similes erant ut nec pater nec mater unum ab altero discernere posset et eo modo eodem nomine nuncupati sunt. Unusquisque filium fratris velut suum diligebat et uterque ab utroque fratrum filius dicebatur. Tandem Bononiam studiorum causa venerunt, unus ibi mortuus est et alter rediit et vendicare vult hereditatem utriusque fratris decedentis cum utrumque tamquam patrem habuerit et cum ab utroque tanquam filius habitus fuerit. Queritur an utriusque an neutrius an petere possit alterius…[Azzone].

43va Secundum consue(tudinem) cuius iugalium debet fieri causa dotis. Questio talis est. Quidam reginus accepit quandam parmensem in uxorem. Quesitum est secundum consuetudinem cuius civitatis debeat fieri causa dotis…

43vb De filio et alio [emen.] quolibet non capaci. q. 1 Aliquis habebat filiam legitimam et habebat [emen.] filium spurium qui nichil poterat capere ex testamento. Veniens ad mortem pater filiam sibi heredem instituit, huic filio non capaci plura legavit et eum per fideicommissum rogavit quod restitueret quibusdam post mortem suam dicta legata. Est in questione an spurius possit habere legatum…

43vb q. 2 Questio talis est. Quidam relinquid centum alicui testamento ut iret pro eo ultra mare pro redemptione Terre Sancte, petit legatum ab heredibus, ipsi excipiunt et dicunt: facta est treugua ultra mare, non est ibi exercitus, non tenemur, sed si tu vis ire in Yspaniam ubi inpugnantur saraceni nos damus tibi legatum dummodo volueris de eundo. Iste legatarius replicat: hec non fuit volumptas testatoris, non habeo aliquid facere cum Yspanis nec obstat mihi si non est exercitus ultra mare quia per me non stat. Queritur quid iuris sit…

43vb De matre preterita. Cum esset consuetudo in Provintia de matribus non instituendis contigit (quod) aliquis habens matrem, fratres et filios alterius fratris decessit testamento condicto in quo fratrem de omnibus bonis suis instituit, matre et filiis alterius fratris preteritis. Nunc mater filii testamento nichil obicit, inmo tacet atque consentit. Nepos vero idest filius fratris contra patruum agere contendit volens cum eo ab intestato viriliter succedere dicens testamentum nullum esse. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

44ra Ubi pupillus educari debeat. Quero apud quem pupillus debeat educari, utrum apud matrem an apuud patruos…

44ra De alimentis et medicinis prestandis. q. 1 Sinibaldus accepit uxorem, matrimonium est solutum, habent heredes mariti in mobilibus rebus reddendis dillationem per annum, C de rei uxo(rie) ac(tione) l. I. § exactio [C.5.13.1.7a], mulier interim petit alimenta dicens se debere a marito vel eius heredibus substentari. Et pone quod hec mulier est inops, non habet unde se alat vel forte dives est et alias sibi sufficiens. Queritur an modo possit petere alimenta…[Roffredo].

44va q. 2 Vitalis quidam erat qui habebat duos filios, uni de illis donavit fere omnia bona sua et ita remansit non solvendo dum non habeat quid manducet. Nunc alius filius qui non habet aliquid petit alimenta a patre et pater eum repellit propter inopiam paupertatis. Queritur an posset iste filius agere contra fratrem ut sibi prestet alimenta vel si non vult prestare an bona possit vendicare pro parte dimidia vel saltim pro debito bonorum subsidio…[Roffredo].

44vb q. 3 Sibilia filia Titii naturalis erat. Titius iste cum haberet quoddam predium et X. tantum in bonis fecit codicillos et in his illud predium et illa X. relinquid Seio amico suo ut in dotem filie sue naturali darentur. Nunc Sibilia in tempus nubendi costituta cum non habeat unde possit se substentare petit interim alimenta. Queritur utrum possit ex illo legato…[Roffredo].

45ra q. 4 In Francia talis consuetudo est, quod filius maior natu succedit in feudo et in aliis. Queritur an teneatur alere fratrem minorem natu…

45ra q. 5 Testator reliquid alimenta Titio donec morari voluerit cum Claudio Iusto, ipse libenter voluit morari sed uxor sua non vult et ita non stat per eum sed per uxorem. Nunquid petere potest alimenta?…

45rb q. 6 Questio est an qui debet alimenta prestare debeat medicinas…

45rb Incipit liber VI. De furtis. q. 1 De hac materia plene invenies in brocardis in VII. q. c. II., ubi satis est de hoc. Sub hoc titulo talis formatur questio. Servus ascripticius affugit a domino. Queritur an faciat furtum sui…[explicit]: Et quia quasi est in alterius protestate ad instar filii familias possumus dicere quod faciat furtum sui cum sit speciale in his duobus caxibus. Tetigit dominus meus Ubertus hanc questionem C. de servis fugi(tivis) l. I. [C.6.1.1]. Ho(mobonus).

45 rb q. 2 Gaius Seius Lucio Titio mandavit ut oves de pascuis furaretur. Titius susceptum volens adimplere mandatum oves Gai que in pascuis erant subripuit. Nunc Gaius contra Lucium furti actionem, condictionem vel rei vendicationem et ad exibendum proponit. Queritur quid iuris sit…Ego igitur Pileus mutinensis…

45va De collationibus. q. 1 Questio talis est quia queritur quo iure quis possit compelli ad faciendam collationem…

45va De testamentis. q. 1 Questio talis est. Quidam dedit dotem pro filia, ista filia cum laboraret in extremis fecit testamentum et filium impuberem quem habebat instituit sibi heredem et rogavit maritum quod daret mihi X. quem debebam distribuere pro anima sua. Ita contigit quod filius impubes decessit et sic secundum consuetudinem loci dos reversa est ad patrem mulieris. Queritur an fideicommissarius teneatur, vel maritus, vel pater…

45vb q. 2 Sed nunquid pater tenetur?…

45vb q. 3 Episcopus novariensis habebat equum et anulum, cum veniret ad mortem ita dixit in testamento: equum et anullum lego proximiori de Turniellis. Modo venit frater episcopi qui est de Turniellis et petit legatum eo quod dicit se proximiorem episcopo quondam. Ex adverso venit frater avi ipsius episcopi et petit legatum quia dicit quod est proximior illi qui fuit primus de progenie illa qui scilicet vocabatur (de) Turniellis. Queritur quis admitatur primo…

45vb q. 4 Domina Berta quondam uxor mea dum laboraret in extremis tale dicitur condi(di)sse testamentum quo ore proprio ipsa neque heredum nomina neque legatariorum neque legatarum rerum expressit, sed alteri omnia nuncupanti respondebat sic. Quero igitur, cum totam hereditatem possiderem ex successione filie mee Margarite, nunquid ex tali testamento sit contra me actio ex testamento…[Pillio].

46ra q. 5 Talis questio est. Quidam condidit testamentum, in eo legata reliquid, etiam in fine dixit sicut faciunt hodie omnes Lombardi: si non potest valere iure testamenti valeat iure codicillorum. Fecit postmodum aliud testamentum et sic ruptum est primum. Decessit testator, legatarii prioris testamenti petunt relicta in priori testamento sibi prestari tanquam ex codicillis. Queritur utrum possint…

46ra De decimis. q. 1 Questio talis est. Rustici sunt qui confitentur se debere decimam alicui ecclesie vel militi et solverunt per magnum tempus de fructibus colectibus in horeo. Modo dicit ecclesia: ego volo habere decimam in area vel in campo quia dicit auctoritas veteris testamenti: deferatis decimam in granarium levitis, hoc est sacerdotibus et commedatis cum eis…

46rb q. 2 Questio talis est. Quidam debebat decimam de fundo in quo arbores erant et hanc decimam debebat laico ut possit locum habere; questio quia forte ab aliqua ecclesia erat ei concessa nunquid habere posset ipsum ius decime quia ita inheret ossibus ecclesie quod separari non potest sed perceptionem fructuum potest?…

46va De substitutionibus. q.1 Questio talis est. Quidam instituit duos filios sibi heredes et dixit quod si uterque decederet sine liberis Titius esset heres. Unus istorum decessit sine liberis, alter non. Nunquid Titius istius hereditatem habebit? Solutio: Inter filios non est locus substitutionis, ut C. de inpuberum l. cum quidam [C.6.26.10]. Si autem erat extraneus institutus locus est substitutionis, ut ff. ad tre(bellianum) se(natum) con(sultum) l. heredes § I. et l. Lucius § Gaio [D.36.1.59(57).1 et 80(78).7]. Ho(mobonus).

46va q. 2 Talis questio est. Quidam habebat filium et filiam, filium instituit sibi heredem in omnibus bonis suis et si filius decederet in pubertatem voluit quod hereditas perveniret ad filiam et si ambo decederent rogavit matrem filiorum quod legata prestaret quibusdam personis. Decessit filius et postea filia. Petuntur a matre legata. Queritur utrum possint…[explicit]: Dicimus quod legata ista debentur per auth. ex causa [ad C.6.28.4 in c.=N.115.4.9], non dist. utrum facta fuerit ex hered(ibus) vel preter(itis) ab ascendentibus per lineam paternam vel maternam, dist. tamen sit facta adiecta causa vel non sit, ibi hoc anno plene notavit Ho(mobonus) et in brocardis in 6. q. c. I.

46va De heredibus instituendis. q. 1 Questio talis est. Quidam habebat filium naturalem et legitime natum de legitima matre. Iste filius ex concubina unica et in domo retenta filium procreavit, hunc filium natum ex concubina, qui in Lombardia vulgo spurius appellatur, licet de iure sit naturalis avus instituit sibi heredem post mortem filii sui et filiabus suis relinquid legatum et fideicommissariis et prohy(buit) ne deberent expugnare testamentum suum aliqua ratione. Mortuo testatore veniunt predicte filie et volunt expugnare testamentum dicentes se velle succedere ab intestato quia spurius institutus non est capibilis. Queritur quid iuris sit…[explicit]: Si iste bene servivit avo et ideo sibi relinquid hereditatem non tanquam nepoti sed tamquam extraneo dicimus quod succedet, relinquiset enim alii, si autem non servivit avo nec bene meruit hereditatem, non tenet insti(tutio) nec capiet quod ei relictum est, comprobantur hec in dist. que fit cum pater dat aliquid filio aut ut filio aut extraneo vel benemerito, C. de coll(ationibus) l. si donatione [C.6.20.13]. Ho(mobonus). Vel dic quod refert qualiter instituit eum avus: si dixit instituo nepotem meum tamquam extraneum valet, si dixit tanquam filium non valet, ar. C. de her(edibus) insti(tuendis) l. si pater [C.6.24.4], sed ar. contra ff. de her(edibus) insti(tuendis) l. nemo § fi. [D.28.5.59(58).1]. Tene primam distinctionem secundum Ho(mobonum).

46vb q. 2 Quidam filium suum ex certa re heredem instituit, uxorem quam habebat ex residuo. Nunc filius tamquam preteritus vult paternum rumpere testamentum. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

47ra q. 3 Talis questio est. Aliquis institutus est heres sub condictione. Queritur an pendente condictione petere possit bonorum possessionem secundum tabulas…

47ra Quis videatur gerere ex herede. q.1 Questio talis est. Pater coactus per iudicem dedit vestes filio quem habet in potestate, mortuo patre filius retinuit ipsas vestes. Queritur an hoc ipso videtur heres esse et pro herede gessisse…

47ra q. 2 Quid si filius invenitur in domo patris post mortem eius et facit predia artare et seminare, nunquid erit heres?...

47ra De fideicommissis. q. 1 Talis questio est. Planum est quod ex causa (ex)heredationis et preteritionis irritum est testamentum, cetera autem legata et fideicommissa specialia firma permanent, ut in auth. de appell(atione) co(gnoscitur) § sive igitur [N.115.3.15=A.8.12] et C. de lib(eris) pre(teritis) vel ex(heredatis) auth. ex causa [ad C.6.28.4 in c.=N.115.4.9]. Quero an irritato testamento in sui firmitate nihilominus remaneat fideicommissum universale…[explicit]: Et hec vera sunt nisi dixisset testator: si non valet iure testamenti hec mea voluntas valeat iure codicillorum, tunc enim intelligerentur esse rogati venientes ab intestato resti(tuitur) hered(itas) fideico(mmissario), ut notabimus C. de iure codi(cillorum) (!) l. fi. [C.6.36.8]. Et ita dedi conscilium de facto super questione que venit mihi de Provintia. Ho(mobonus).

47rb De successionibus. q. 1 Questio talis est. Quidam fecit testamentum et filio suo pupillo dedit pupilariter substitutum. Decessit puer infra tempora pubertatis, venit mater et dicit quod debet succedere in totum vel saltim in leg(itima) sibi debita iure nature. Queritur quid iuris sit…

47rb q.2 Questio talis est. Infans mero iure extitit heres patri, antea tamen quam agnosceret hereditatem decessit. Queritur an patris sui hereditatem transmittat ad matrem ita quod mater eam petere possit…

47va q. 3 Alamannus et frater spurii sunt nati ex eadem matre. Quesitum est an ad invicem sibi succedant…

47vb Utrum compellatur quis dicere an sit heres [emen.] ex testamento vel ab intestato. q. 1 Questio est an quis compellatur dicere utrum sit heres ex testamento vel ab intestato an sufficiat si dicit se heredem…[explicit]: Et ita de facto fuit pronuntiatum vel si vis tenere sententiam Pi(lei) dic quod non compellitur respondere, nec obstat l. si defensor § illud [D.11.1.9.6] quia verum est quod debet respondere si interesse est pettitoris ut ecce peto legatum. Hic si di(co) te heredem ex testamento legata efficaciter exigentur, si autem di(co) te heredem ab intestato non petentur legata nisi sint reperita ab intestato, quod fieri potest, ut C. de fideicom(missis) l. ex testamento [C.6.42.29]. Ho(mobonus).

47vb De quarta quam debet maritus [emen.] relinquere uxori. Questio talis est. Secundum Lombardiam maritus debet uxori relinquere quartam portionem bonorum suorum, ut in Lombardia de his rebus que maritus reliquid uxori. Quero an ista quarta debeat deduci de ere alieno…

48ra De confectione inventarii heredis. Questio talis est. Heres insti(tu)tus et rogatus restituere hereditatem fecit inventarium et postea restituit hereditatem fideicomissario. Queritur an confectio inventarii facta ab herede scripto prosit fideicommissario…

48ra Incipit liber VII. De causa possessionis et proprietatis. Questio talis est. Quidam habebat possessionem cuiusdam fundi civilem et naturalem. Titius vendidit mihi istum fundum et me in possessionem induxit. Dominus fundi expulit me de isto fundo. Queritur, cum possessio fundi fuerit constituta penes me, an habeam adversus eum const. Si quis in tantam [C.8.4.7]…

48rb De prescriptionibus. q. 1 Questio talis est. Aliquis est prodigus cui a pretore bonis est interdictum. Queritur an curat ei prescriptio XXX. annorum…

48rb q. 2 Questio talis est. Quidam villanus de Carexana habitabat in confinio ipsius ville, stetit per XXX. annos quod non solum fodrum nec scufias fecit. Cum ipsa villa petit ut solvat fodrum modo villa(norum) et faciat factiones cum aliis vicinis, ipse allegat prescritionem. Queritur an sit tutus…

48va q. 3 Questio talis est. Quidam propter homicidium positus est in banno perpetuali. Queritur an durante banno possit complere inceptam prescriptionem cum eius bona sint devastata et in guasto detineantur per commune…

48va q. 4 Robertus quidam emit fundum, medietatem pro se et aliam medietatem procuratorio nomine pro quodam amico suo. Completa venditione et possessione emptori tradita stetit emptor in possessione per XXX. annos et ultra. Agit nunc Titius contra Robertum actione mandati ut medietatem illius fundi debeat sibi dare, ille se defendit prescriptione vel esto quod non prosit prescriptio, petit pretium. Titius allegat prescriptionem, si non prodest dicit pretium solutum ex perceptione f(ructuum). Queritur quid iuris sit…[Roffredo].

49ra q. 5 Cum prescripsisset monasterium adversus ecclesiam annis XXX. cunquesita fuit ecclesia summo pontifici sine scriptis. Summus pontifex cum abatem monasterii citasset abbate vel nolente vel differrente [emen.] venire ecclesiam destitit et sic monasterium postea XX. annis aliis sine controversia possedit. Nunc excitata ecclesia monasterium convenire intendit, monasterium ab ecclesia se prescriptione tutum fore contendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

49rb q. 6 Quidam vassallus cum casu quocumque [emen.] a possessione cecidisset XXX. annorum silentio est a petitione submotus. Dominus vero cui semper a vasallo serviebatur desidie per hoc non deditus hoc comperto contra possessorem iam a petitione vasalli absolutum sua figit iacula sicque intendens obtinuit. Nunc vassallus possessione penes dominum constituta [emen.] contra dominum agit ut ipsum (in) suo feudo restituat. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

49rb q. 7 Cum Gaius Seius rem Lucii Titii longissimo tempore prescripsisset a possessione cecidit eaque ad Lucium Titium sine vitio pervenit rursusque de Lucio aliquanto tempore transacto pervenit ad Gaium prescriptorem possidentem. Titius itaque nunc contra Gaium rei vendicare intendit, ille prescriptionem obicit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

49va De sententia et re iudicata [emen.]. q.1 De hac materia plene invenies in brocardis in q. III. c. nono, ubi satis est de hoc. Sub tali titulo talis formatur questio. Quidam fuit condempnatus in municipio de aliquo maleficio, vult condempnari ulterius in civitate occasione eiusdem criminis. Queritur utrum possit…

49va q. 2 Questio talis est. Reus condempnatus est, omissa fuit condempnatio de expensis, victus appellavit ab illa sententia. Actor agit con. ex lege properandum [C.3.1.13] ut iudex prestet inpensas. Queritur an ista appellatio excusset iudicem a sententia in qua omisit condempnationem de expensis…

49vb q. 3 Cum questio verteretur inter Iacobum et Will(elmum) victus Iacobus ad imperatorem appellavit, tandem volens suam prosequi appellationem adiit imperatorem. Imperator vero non requisita [emen.] parte altera priorem cassavit sententiam et pro Iacobo iudicavit. Queritur utrum sententia talis valeat que non requisita parte adversa lata est…[Pillio].

50ra De executione rei iudicate. q. 1 Tres sententie late sunt pro me. Quero que debeat exsecutioni mandari…[explicit]: Secundum Pi(leum) ex prima agendum est sed secundum H(ugolinum), Az(onem), licet (?) ex ultima et ad hoc bonum ar. ff. de pac(tis) l. si unus § sed si pactum [D.2.14.27.2] et tractatur ista materia plenius ff. de his qui not(antur) infa(mia) l. furti accipe [D.3.2.6]. Ho(mobonus).

50ra q. 2 Albricus quidam nobilis egit contra Sempronium petens ab eo tenimentum quoddam quod dicebat antecessoribus Sempronii ab antecessoribus suis in feudum fore concessum vel in emphyteosim. Volebat illud a Sempronio avocare dicens servitia feudi non fore exibita vel canonem debitum non esse solutum per tempora legibus constituta, ut C. de iure emphy(teotico) l. II [C.4.66.2]. Obtinuit in curia summi pontificis et ius habet sententiam adeo quod et Papa precepit in virtute excommunicationis sententiam istam executioni mandari. Antecessores illius Sempronii vel ille Sempronius res illas credendo esse proprias alii, pone Titio, concesserunt in emphyteosim, qui Titius hedifitia plura construxit in illo tenimento, turim et palatia et illa possedit spatio XXX. annorum. Queritur an sententia debeat mandari executioni contra istum Titium…[Roffredo].

50rb q.3 Continetur in statuto civitatis quod provissores debeant dare sententias suas cum conscilio sapientum qui sunt in civitate. Item continetur in alio statuto: iuro ego potestas quod omnes sententias executioni mandari non obstante aliquo capitulo statuti. Apparet postea quod quedam sententia lata est non cum conscilio sapientum, petitur executioni mandari. Queritur an potestas teneatur illam executioni mandare…[Roffredo].

50va q. 4 Pone. Aliquis novariensis condemnatus fuit in civitate Ver(cellarum), non satis postulat actor ut sententia mandetur executioni in predio quod habet in episcopatu Ver(cellarum). Dicit reus: hic non debet fieri quia habeo mobilia Novarie, vadas illuc et pos(tula) ut dentur tibi in solutum. Quid fiet?...

50va De appellationibus. q. 1 Talis questio est. Duo scolares litigant sub magistro suo, unus eorum oponit quandam exceptionem, magister eam non admittit, scolaris appellat. Queritur utrum possit ab interlocutoria doctoris appellare et si potest est in questione ad quem debeat appellari…

50vb q. 2 Set ad quem debet appellari?...

50vb q. 3 Questio talis est. Pronuntiata fuit pugna inter aliquos quia dicebatur eum produxisse falsos testes. Tandem de questione principali super qua debebat fieri pugna factum est compromissum, lata est sententia. Queritur an valeat sententia et an tenuerit compromissum…

50vb q. 4 Talis questio est. Episcopus cognovit de causa et pronuntiavit, appellatum est ab eius sententia ad archiepiscopum mediolanensem. Postea episcopus factus est archiepiscopus. Queritur an posscit cognoscere de causa appellationis…

51ra q. 5 Questio talis est. Quidam egit actione iniuriarum et more solito extimavit iniuriam fore sibi illatam pro C. Iudex taxavit et condemnavit in L. Victus appellavit et iudex appellationis in minori quantitate condempnavit quam primus. Queritur an hoc potuerit et an tenuerit appellatio…

51ra q. 6 Questio talis est. Quidam postulabat sententiam executioni mandari, e contrario dicebatur non esse mandanda quia volo probare post sententiam me solvisse. Produxi testes et non probavi solutionem, unde iudex pronuntiavit non obstantibus testibus sententiam executioni mandari. Ego appellavi ab hac. Queritur utrum possim…[explicit]: Appelletur ergo a sententia qua pronuntiavit exequenda et non ab executione, sicut dicitur C. si adversus lib(ertatem) l. I . et fi. [C.2.30(31).1 et 4]. Datum est conscilium quod appellare potest. Ho(mobonus). Et ar. ad hoc ff. de appellationibus l. creditor § iussus [D.49.1.28.1]. Iul(ianus).

51ra q. 7 Questio talis est. Iudex cognovit de causa principali, appellatum est ab eius sententia ad iudicem [emen.] superiorem, facta est delegatio alicui iudici et dictum est in rescripto qualiter sententia lata est et pro quo et contra quem, sed nomen iudicis qui sententiam tulit non est expressum. Queritur an de hac causa possit cognoscere delegatus…

51rb q. 8 Talis questio est. Plures sententie late fuerunt contra aliquem. Ipse appellavit sic: ego Talis sentiens me gravatum a sententia vel a sententiis lata vel latis a vobis domine appello. Queritur an valeat appellatio…

51rb q. 9 Talis questio est. Aliquis est curator adolesentis, litem fuit contestatus nomine ipsius et post litem contestatam constituit procuratorem; lata fuit sententia contra adolescentem, procurator appellavit nomine curatoris et non nomine adolescentis. Queritur an valeat appellatio…51va Sopitur alia questio per ista(m) que est similis huic: Constituit procurator post litem contestatam alium procuratorem. Qualiter condempnavit iudex procuratorem procuratoris, nunquid nomine domini tantum vel ipsius primi procuratoris?...

51va q. 10 Questio talis est. Quidam egit in eodem libello actione reali et personali, absolutus fuit reus ab utraque petitione, appellavit actor simpliciter dicens: appello a sententia lata. Queritur utrum valeat appellatio cum plures fuerint sententie et ipse simpliciter appellavit non exprimendo a qua appellaverit…

51vb q. 11 Rainerius filius familias conventus ex causa delicti fuit in iudicio sine patre et tamen patre sciente et non contradicente fuit condempnatus et appellavit. Queritur an iudex appellationis teneatur confirmare vel infirmare primam sententiam…[Roffredo].

52ra q. 12 Ita fit libellus tota die ago contra Talem quem dico mihi fecisse furtum quod sum paratus probare per testes vel per pugnam. Iudex pronuntiavit quod deberet se defendere accusatus per pugnam. Nunquid ab hac sententia poterit appellari?...

52rb q. 13 Iudex successit ei qui appellaverat ab eius sententia causa appellationis pendente, vult appellationem prosequi tamquam iustisima. Queritur utrum possit…

52rb q. 14 Bononiensi episcopo iudicante ad archiepiscopum ravenatem dicitur appellatum quo interim viam universe carnis ingresso dictus bononiensis episcopus ei proponitur substi(tu)tus. Nunc ergo in dubium vertitur an super appellationis causa cognoscere valeat quondam bononiensis episcopus…[Pillio].

52rb Qui bonis cedere possunt. q. 1 Questio talis est. Quidam cessit bonis, creditores quedam bona vendiderunt et quedam non. Vult iste creditor penitere et bona recuperare. Queritur utrum possit…

52va q. 2 Talis questio est. Quidam convenitur, ipse dicit: si ego tibi debeo aliquid ego cedo bonis. Queritur an cogatur confiteri debitum vel litem contestari ut procedatur in causa usque ad sententiam diffinitivam…

52va De exceptione rei iudicate. q. 1 Set pone quod ego constitui aliquem meum procuratorem ad petenda X., proposuit ineptam ad petenda actionem, subcumbuit iste procurator propter ineptam petitionem, vult iterum agere et petere eandem summam per competentem actionem. Obicitur quod non potest quia non habet mandatum cum functus sit officio suo sive bene sive male. Procurator replicat et non dicit non sum functus quia ipse intelligitur mihi mandasse quod ego debeam proponere actionem aptam et conpetentem. Queritur quid iuris sit…

52va De fructibus et litis expensis. q. 1 Queritur utrum nude proprietatis domino vendicanti sit facienda restitutio fructuum a male fidei possessore vel bone fidei si extiterint, an fructuario…[Pillio].

52vb q. 2 Que questio talis est. Quidam vendidit mihi rem et se de evictione obligavit et promisit mihi se liberaturum hanc rem ab omni movente controversiam, postea fuit mihi mota controverxia, obtinui, volo consequi sumptus a venditore quos feci in lite. Queritur utrum possim…[explicit]: Nec enim debuit ius suum inconcussum relinquere, ut ff. de pet(itione) here(ditatis) l. illud [D.5.3.40], vel forte consuetudo erat in regione ut victus non condemnetur in expensis. Ho(mobonus).

52vb Incipit liber VIII. Ita debet qui(s) edi(ficare) ne usus inconmodatur alterius. Rolamdinus construxit sibi molendinum in flumine publico et possedit illud sine controversia per triginta annos. Deinceps alius hedificavit prope illud aliud molendinum quo ex toto cursus aque prioris molendini impeditur. Queritur an prior construens possit agere interdicto quod vi aut clam…[Pillio].

53ra De pignoribus. q. 1 De hac materia plene invenies in brocardis in quarto quaterno c. nono. Sub hoc titulo talis formatur questio. Quidam usucepit mihi rem obligatam. Vendidi ipsam rem secundum formam, cum vult agere usucaptor contra debitorem ut debitum sibi solvat, queritur utrum possit…

53rb q. 2 Quia quidam habebat multos creditores quibus obligaverat omnia sua bona, acepit postea mutuo blavam ad seminandum et ipse obligavit sibi semen et totum quod nasceretur ex ipsis terris, nunquid in blava nata ex ipsa terra preferretur anterioribus creditoribus?…

53rb q. 3 Questio talis est. Comune civitatis vel ville vendidit casamenta cuiusdam banniti cuius bona fuerant publicata. Creditor banniti cui bona erant obligata agit ypothecaria contra emptorem. Queritur utrum possit…

53rb q. 4 Talis questio est. Creditor fecit inpensas in re sibi obligata, delatum fuit sibi sacramentum ut iuraret de inpensis, antequam iuraret decessit et res pervenit ad debitorem. Nunquid creditor istius qui debebat iurare potest petere ipensas?…

53rb-va q. 5 Questio talis est. Minor habebat debitorem cuius bona erant sibi obligata, debitor minoris habebat suum debitorem, exclusus est iste minoris debitor ab ypothecaria temporis transcurssione, vult agere minor contra istum debitorem tempore liberatum utili ypothecaria. Queritur utrum possit…

53va q. 6 Questio talis est. Quidam scolaris obligavit se communi et dedit fideiussorem qui fide obligavit pignori libros suos. Solvit debitor prin(cipalis) et creditor dedit ei pignus fideiussoris. Agit fideiussor contra commune vel contra privatum creditorem et petit pignus suum. Queritur utrum possit…

53vb q. 7 Talis questio est. Dominus Ubertus de Bobio debet C. Petro mediolanensi et eidem obligavit omnia bona sua et renuntiavit et cum habet dominus Ubertus quosdam scolares debitores in civitate Vercellarum qui renuntiaverunt ei privilegium fori agit modo Petrus mediolanensis contra scolares coram iudice seculari utili certi condictioni ex stipulatione, allegant scolares privilegium suum ut conveniantur coram episcopo vel magistro. Dicitur qud non possunt ex quo renuntiaverunt domino Uberto. Est in questione quid iuris sit…54ra [explicit]: Magis credimus tucius dici potest quod non prosit renuntia(tio) Petro, posset tamen et contrarium attentari sicut in civitate ista fuit pronuntiatum. Ho(mobonus).

54ra q. 8 Questio talis est. Quidam habebat varios creditores, unus egit ypothecaria contra debitorem et res quedam debitoris extimata per executorem fuit sibi data in solutum. Alter creditor quia potior erat evicit rem datam in solutionem ab isto creditore. Modo creditor iste victus agit iterum ypothecaria contra pignoris possessores. Queritur utrum possit…[explicit]: Nec obstat § aream [D.46.3.98.8] quia resuscitatur actio sepe de equitate, ut ff. si ex noxa(li) causa agatur l. II [D.2.9.2]. Et not. C. de transac(tionibus) l. ubi [C.2.4.40] secundum Ho(mobonum).

54ra q. 9 Questio talis est. Quedam mulier heretica accepit maritum et dedit dotem, hoc facto maritus bona alienavit et factus est non so(lvendo). Interim mulier ista facta est catholica, vult vendicare bona a detentatoribus. Queritur utrum possit…

54rb q. 10 Questio talis est. Aliquis habet ius distrahendi pignus, post certum tempus elapso tempore conventionis debitor denunciat creditori ne vendat et offerat pecuniam dicens se velle solvere. Nunquid inpedit venditionem?…

54rb q. 11 Obligavit Titius equum suum Sempronio pro XX., qui Sempronius equum sibi pignori obligatum obligavit Seio pro XX. et quia alias denarios mutuos habere non poterat fecit pactum quod Seio liceret uti equo illo. Equus iste est deterioratus vel mortuus propter usum ipsius Seii. Queritur an dominus equi possit agere contra primum vel secundum debitorem vel creditorem et quo iure…[Roffredo].

54va q. 12 Queritur an in obligatione rerum monasterii intelligantur res ecclesie subiecte monasterio obligari…

55ra q. 13 Questio talis est. Minor XXV. annis adivit hereditatem sibi delatam, rem hereditariam cum decreto pignori obligavit, postea abstentus est ab hereditate per beneficium restitutionis. Veniunt creditores cirografarii hereditatis vel substitutus minori vel eius coheres et volunt advocare pignus a creditore quia dicunt ius pignoris non tenere. Queritur quid iuris sit…

55ra q. 14 Hanc itaque domum adventicij peculii filius hic patre inscio in cuius erat potestate pignori obligavit. Deinde pater morte obiit et filius nepotibus ex dicto filio superstitibus contra quos creditor ypothecariam intendit. Ipsi vero se tueri volentes illam nullius momenti fuisse asserunt obligationem. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

55va q. 15 Quidam senensis habens filium infidelem, hereticum, patarinum mutuam pecuniam accepit omniaque bona sua creditoribus pignori obligavit ipsosque in vacuam possessionem induxit vitamque tali relicto filio agnatisque ortodosis finivit; filius hic talis agnatis suis ius universum si quod habebat in hereditate paterna donavit, qui postmodum contra creditores figentes actionum [emen.] iacula universa vendicantes quasi de fructibus fuerit creditoribus plenissime satisfactum vel forsam debitum ostendentes maxima accepta pecunie quantitate transegerunt ipsis creditoribus finem facientes et donationem iuris si quid haberent. Elapso quoque postmodum brevi temporis spatio dictus patarinus ad fidem revertitur bonaque paterna petere contra dictos creditores instituit. Obiciuntur ei omnia supradicta. Queritur quid iuris sit…Ego itaque Pilius mutinensis…

55va Quod potiores in pignore habeantur. q. 1 Questio talis est. Quidam sunt creditores qui habent res debitoris pignori obligatas, sunt tamen quidam ex his anteriores, quidam posteriores, vendiderunt bona debitoris et pretia receperunt et ea solverunt posterioribus et c. Volunt anteriores petere pretia a posterioribus. Queritur utrum possint et quo iure…

55vb q. 2 Talis questio est. Quidam habens varios creditores accepit blavam ad seminandum et obligavit specialiter semen. Queritur an iste sit preferendus aliis creditoribus qui sunt anteriores tempore…

55vb De exceptionibus. q. 1 Puto: ha(beo) plures exceptiones mihi competentes, nunquid inpu(tentur) mihi si omnes ab initio non oppono?…

55vb q. 2 Questio talis est. Quidam agit con(dictioni) ex libris contra eum qui emit, tunc sibi a debitore pignori obligato opponitur agenti quod primo conveniat spunsores et mandatores quam perveniat ad pignorum possessionem, ut in auth de fidei(ssoribus) § sed neque [N.4.2=A.1.4] et C. de act(tionibus) et ob(ligationibus) in auth. ibi signata [*C.4.10.14=N.4.2]. Queritur an hec exceptio possit opponi…[explicit]: Et in hac sententia fuerunt sapientes Regii et non obstat responsio facta l. ex libris [C.7.22.12] quia tucius est pignori incumbere quam in personam agere, ut in ff. de ob(ligationibus) ex dellic(to) § penult. [I.4.1.18(20)], magna enim sunt comoda possessionis. Ho(mobonus).

55vb q. 3 Nunquid exceptio messium et vindemiarum potest opponi post litem contestatam?…

55vb q. 4 Questio talis est. Aliquis subcubuit propter ineptam petitionem. Queritur an non obstante exceptione rei iudicate iterum agere possit…

56ra q. 5 Quidam habebat uxorem a qua accepit dotem. Hic maritus fundum obligatum pro dote vendidit, agit mulier ypothecaria contra me pignoris possessorem, ego expello eam exceptione commissi adulterii dicens quod ipsa amisit dotem propter adulterium quod comisit. Quid iuris sit queritur…

56ra q. 6 Questio talis est. Quidam accepit mutuo pecuniam et renuntiavit exceptioni non numerate pecunie et pro hac pecunia dedit fideiussorem. Modo fideiussor convenitur, opponit exceptionem non numerate pecunie. Allegat creditor quod non potest quia non competit debitori…

56ra q. 7 Soldus curator cuiusdam adulte ipsam adultam maritavit Titio et constituit se daturum XXX. nomine dotis et ille maritus in instrumento publico fuit confesus recepisse dotem et renunciavit exceptioni non numerate dotis et secundum statutum et ius lombardum mortua muliere maritus debet lucrari medietatem dotis. Modo mortua est puella, agit iste maritus contra curatorem et petit XV. que sunt dimidia dotis. Curator quia non habet pecuniam ad manus cum auctoritate iudicis fundum minoris obligavit et permisit illi fructus perceptos habere [emen.] ex causa donationis. Modo frater puelle factus maior petit fundum per condictionem ex. (!) sine causa que locum habet hic…[Roffredo].

56va q. 8 Sticus rem aliquam bona fide possidebat Adamito pignori obligasset (!), Adamitus a Bertrando vero domino rei vendicatione conventus absolutionem meruit. Deinde ab isto pignoraticia conventus rem predictam restituit. Nunc Bertrandus debitorem convenire intendit, ipse iudicate rei contra creditorem se exceptione defendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

56vb De purgatione more. De hac materia plene invenies in brocardis in sexto q. c. I g., ubi satis est de hoc. Sub hoc titulo talis formatur questio. Quidam promisit mihi quod non faceret foramen in muro suo vel in communi et si faceret promisit penam. Fecit foramen et ita incidit in penam, postea statim clausit. Queritur an possit purgare moram…

56vb De fideiussoribus. q. 1 Questio talis est. Inter fideiussorem et debitorem post fideiussionem innimicitie orte sunt. Agit fideiussor ut debitor eximat eum de ob(ligatione). Queritur utrum possit… 57ra [explicit]: aliter fideiussor semper daret occasionem ut posset agere contra debitorem ut cum liberaret ab obligatione. Ho(mobonus).

57ra q. 2 Tutores compromissum fecerunt in quedam nomine pupillorum datis fideiussoribus, qui fideiussores renuntiaverunt ne possint conqueri de iniquo arbitro et quod non possint dicere se obligatos pro minoribus. Hic arbiter qui fuit alter ex tutoribus pupillorum electus fuit cum iureiurando quod movet dubitationem an tenuerit compromissum. Modo lata sententia per arbitrum agit contra non obtemperantem ad penam. Agit et contra fideiussores qui opponunt exceptionem mote litis cum principali. Queritur quid iuris sit…

57ra q. 3 Questio talis est. Fideiussor quidam renuntiavit nove (?) consti(tutioni), ago contra fideiussorem, debitor se offert eius fideiussioni, quia volo quod precise compellatur esse in iuditio fideiussor. Nunquid sum audiendus?…

57ra q. 4 Questio talis est. Fideiussor agit contra creditorem et conferendo debitum postulat ut sibi iura cedantur a creditore contra debitorem principalem. Queritur an possit hoc desiderare antequam a creditore conveniatur…[explicit]: Et ita dominus Lan(francus) dedit conscilium de facto per l. fideiussoribus [D.46.1.17]; nec obstat C. de so(lutionibus) (l.) nulla [C.8.42(43).5] quia ibi loquitur in extraneo, alias si non esset extraneus bene posset compelli. Solutio: ego inhereo sententie domini mei sine preiuditio melius sentientis. Ho(mobonus).

57ra q. 5 Questio talis est. Quidam dedit fideiussorem, fideiussor factus inimicus debitoris vult agere contra debitorem ut liberet eum ab obligatione…57rb [explicit]: Nec obstat quod iste casus non exprimitur lege quia que omituntur a lege non sunt omi(ssa) religione iudicantis, ut ff. de testibus l. quesitum scio [D.22.5.13]. Et hec est equitas que preferenda est, ut C. de iudi(ciis) l. placuit [C.3.1.8] et ff. de eo quod certo loco l. quod si in fi. [D.13.4.4]. Ho(mobonus).

57rb q. 6 Scolaris accepit pecuniam mutuo et promisit dare fideiussorem ad voluntatem creditoris. Modo petivit civem fideiussorem, dicit scolaris: ego dabo vobis unum scolarem. Queritur quid iuris sit…

57rb q. 7 Bignotus dum ab Antonio rogaretur ut pro eo apud creditorem interveniret, creditorem adiens rogavit eum ne eum reciperet fideiubentem et si fideiuberet dixit se nolle teneri, cui creditor acquievit. Dende Bignotus pro Antonio apud predictum intercessit creditorem qui post convenit eum ex obligatione fideiussoria. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

57rb De solutionibus. q. 1 Talis questio est. Ego debeo tibi X. libras papienses, volo so(ldos) cremonenses qui valent melius. Nunquid compelleris accipere?…57va [explicit]: Solutio secundum H. Si illa pecunia que solvitur pereque b(ona) erat cum illa que debetur compellendus est creditor accipere, alias non, et Ho(mobonus).

57va q. 2 Iohannes rusticus quidam debebat dare X. staria frumenti Titio sub annuo redditu ad certam diem et sub pena. Tandem Titius ius suum pro parte Sempronio vendidit. Rusticus, credens dominum totum ius Sempronio vendidisse, solvit in die statuta illa X. staria Sempronio. Nunc agit Titius contra rusticum et petit ab eo penam et etiam frumentum pro medietate sibi sol(vi)…[Roffredo].

57vb q. 3 In alia questione in qua queritur utrum reproba pecunia soluta creditori iuxta arbitrium sue electionis liberet debitorem…[Pillio].

57 vb q. 4 Lucius Titius Gaio Seio C. mutuavit que Gaius Ysanio (!) procuratori Lucii agenti se soluturum iuravit. Gaius igitur Rome proficiscens Ysarrium in extremis laborantem invenit eique pecuniam obtulit, ipse acceptionem primo recusans tum propter egritudinem tum propter malos homines quos noverat. Ysarius vero devictus a Seio tandem pecuniam accepit quo non multo post mortuo pecunia amissa Lucius Gaium convenire intendit dicens ipsum lamguido procuratori hanc solvere non debuisse. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

58ra q. 5 Quidam creditor a quinquennio retro lucenses amico suo mutuaverit. Nunc restituendos sibi petit in capite quinquennii. Modo queritur cum pecunia ista facta sit deterior utrum debitor talem solvendo qualis fuit tempore dationis liberetur. Creditor certi condictionem intendit ad talis pecunie petitionem qualis fuerat tempore [emen.] contractus…[Pillio].

58rb q. 6 Lucius Ticius mutuavit L. Gaio Seio sibi certa die restituenda et si ea die restituta non essent stipulatus est Lucius Ticius C. nomine pene et spopondit Gaius Seius. Die veniente Gaius Seius XXV. persolvit. Die autem preterita Lucius Ticius totam penam petit certi condictione ex stipulatu. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

59ra q. 7 Queritur utrum qui solvit ex causa iudicati primam, an secundam pecuniam possit repetere… [Pillio].

59rb De actione ex stipulatu de duplo. q.1 Questio talis est. Ego emi a Titio fundum alteri obligatum forte pro X. Egit contra me creditor ipothecaria, obtuli sibi ista X. ante sententiam vel post sententiam, ante tamen quam sententia mandaretur executioni. Est in questione an ego possim agere actionem ex stipulatu de duplo…

59rb De purgatione pene [emen.]. Proculus aliquid habet in subgrunda et removit. Queritur an eo ipso quod habuit incidit in penam X. aureorum. Item si iuravit quod non habeat an incidit in penam si postea positum ha(bere) inveniatur…59v [explicit]: Et ille probabit qui dicit eum postea habuisse, ut ff. de probat(ionibus) l. ei qui dicit et l. ut ius [D.22.3.2 et 21] et ar. ff. de ami(nistratione) tu(torum) l. hoc autem [D.26.7.6] secundum Ro(ffredum).

59vb De emancipatione. q.1 Questio talis est. Quidam habebat tres filios, duos emancipavit et dedit cuilibet suam partem, tertium retinuit in potestate, accepit postea pecuniam mutuo et decessit ab intestato vel condidit testamentum. Agunt creditores contra emancipatos, ipsi volunt se defendere. Queritur utrum possint…

59vb q. 2 Queritur an pater teneatur filio emancipato aliquid assignare in partem…60ra [explicit]: Hec vera sunt nisi esset talis persona qui sciret operari et posset et tunc enim non tenetur pater eum alere [emen.], ut not. C. de alimentis prestandis liberis a (!) parentibus [C.5.25] secundum Uber(tum) et Ho(mobonum).

60ra De consuetudine. Domini de Saxolo ex longissimo tempore in castro Saxoli molendina tenentes sub tali consuetudine, quod si situla expellebat eos de uno loco ponebant se in alio supra suum et pro aqua ducenda incidebant tam de sua quam de aliena terra. Cum ergo situla illis de Fosole qui erant de dominis de Saxolo sua molendina destruxisset posuerunt se in allio loco supra suum et inciderunt suam et alienam terram pro aqua ducenda. Domina vero Agnes que et ipsa est de dominis castri iamdicti que etiam usu fruit [emen.] pro se (h)ac consuetudine prohibet eos per terram suam ducere aquam. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

60ra De donationibus. q.1 Questio talis est. Quidam rogatus erat restituere Titio omnia bona sua post mortem, postmodum ista bona mihi donavit sed ea non tradidit. Decessit et iste occupavit omnia bona. Queritur qualiter consuletur donatario ut possit pervenire ad ius suum…

60rb q. 2 Questio talis est. Aliquis donavit mihi ciatum. Queritur an videatur donasse casellam…

60rb q. 3 Evenit quodam tempore quod cum civitas Mediolani haberet gueram cum Federico misit nuntios suos ad imperatorem Constantino(politanum) ut civitatem Mediolani iuvaret. Imperator multum de auro Arabie misit per nuntios et insuper maxima donaria legatis dedit. Vult civitas concessa donaria a legatis petere. Queritur an possit…[Roffredo].

60va q. 4 Donatus predium quoddam donavit Titio filio suo in potestate constituto et illius predii [emen.] retinuit usumfructum, hanc donationem non revocavit. Nunc illud predium posscidetur ab extraneo vel ab uno de fratribus vel a coheredibus. Queritur an iure possit Titius predium avocare…[Roffredo].

60vb q. 5 Egidius dum laboraret in extremis et haberet filium spurium cum ei donare non posset nec inter vivos nec in testamento dimittere vocavit quemdam amicum suum et dixit ei: bona tibi relinquo, nolo enim quod domus sine herede remaneat sed volo quod illa bona post mortem meam filio meo spurio restituas. Respondit amicus: hac conditione non recipiam bona tua sed si vis mihi dare precisse ego recipiam. Egidius donavit isti amico suo omnia bona sua precisse et pure et promisit quod nunquam veniret contra. Inmo di(xit): bona mea illi amico meo relinquo et constituit se possidere illa bona nomine illius cui donavit et factum est inde instrumentum signatum V. testibus. Convaluit Egidius de infirmitate, agit contra amicum et vult quod eum liberet ab obligatione et repetit instrumentum per actionem in factum…[Roffredo].

61rb q. 6 Examinemus et hanc questionem in converso casu. Pone quod aliquis habuit filium spurium et ex eo habuit legitimum nepotem quia ille filius spurius contraxit matrimonium. Avus donavit bona sua isti nepoti legitimo. Queritur an valeat donatio…[Roffredo].

61va q. 7 Rainerius predium habebat, quod predium a quodam extraneo posscidebatur, puta Titius. Ra(inerius) iste hoc predium Seio donavit et hec verba inseruit in instrumento donationis: ego Rainerius tibi Seio predium dono et omne ius quod vel quale habeo tibi concedo et procuratorem in rem tuam facio; verumtamen volo quod quamdiu vixero prestes mihi alimenta. Decessit Rainerius nullo herede relicto et ei Seius alimenta non prestitit. Queritur an Seius possit agere contra Titium possessorem et quo iure…[Roffredo].

62ra q. 8 Questio talis est. Minor XXV. annis fecit cum insinuatione simplicem donationem et inrevocabilem inter vivos de omnibus bonis suis sorori sue si ipse decederet sine heredibus ex se descendentibus et incontinenti marito sororis in presentia eorundem testium predicta bona omnia dedit in feudum ad usum Reg(ii) et sine fidelitate et hos contractus firmavit proprio iuramento. Hic minor quasi dolo et fraude inductus resindere nititur supradicta. Queritur quid iuris…62v [explicit]: Si autem cum auctoritate curatoris factum est valet, alii dicunt in dist(inctione) quod tenet, habeat curatorem vel non, post const. sacramenta puberum [ad C.2.28(26).1=Frid.1] etiam in contractu donationis, ut super illa constitutione no. habes secundum Iul(ianum).

62va q. 9 Pater fecit donationem filio existenti in potestate et promisit quod eam non revocaret propter aliquam ingratitudinis causam. Iuravit, his tamen obstantibus vult eam revocare. Queritur utrum possit…62vb [explicit]: Possumus dicere quod de stricto iure possit venire contra. Sed verius credo quod non sit audiendus rationibus supradictis et maxime de iuramenti causa quia semper iuramentum servari debet nisi quod servatum vergat interitum salutis eterne, ut in Extra de iureiu(rando) c. si vero et c. (cum) contingat [X.2.24.8 et 28] secundum Iul(ianum).

62vb q. 10 Queritur an doctor legum possit compellere scolares suos ad sibi donaria facienda et, si potest, quo iure…

63ra q. 11 Gaius Seius a patre consentiente mortis causa donavit Seie uxori sue fundum guebanum, quo convalescente pater donationem revocare intendit ac Seius contradicit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

63rb q. 12 In secunda questione qua queritur utrum donatio facta hospitali ultra legittimam quantitatem valeat sine insinuatione…[Pillio].

63va q. 13 Cum Titius a parentibus Gasdie quam diligebat eam peteret in uxorem is quia pauper erat non potuit inpetrare Germanus Titii volens eum suo voto potiri cum eo conlusit ut si quam in eum donationem conferret infecta et simulata foret. Post hec Titio plurima donat. Titius, tanquam dives factus, Gasdiam duxit in uxorem, celebritate ipsarum nuptiarum aspicientibus etiam viris (!) donat Germanus Titio vasa aurea et argentea. Tandem moritur Titius, agit Gasdia pro dote contra Germanum rem huiusmodi possidentem ypothecariam vel de dolo vel retentione, vult uti si possidet. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

63va De eo qui se militi conversavit. Questio talis est. Quidam dedit se ut esset perpetuo cum quodam milite et in familia sua et ipse debet eum alere et vestire. Modo iste vult recedere quia dicit quod pactum non valet. Queritur (quid) iuris sit…

63vb De fideiussore et principali, an simul po(ssunt) con(veniri). De hac materia plene invenies in brocardis quaterno quarto in c. o., l. Sub hoc titulo talis formatur questio. Creditor vult convenire debitorem et fideiussorem qui renuntiavit nove constitutioni in solidum. Queritur an simul possit ambos in sollidum convenire…[explicit]: Sed quid in duobus reis principalibus? Idem dicam ut in solidum conveniantur. Ho(mobonus).

63vb De infantibus in artificio edocendis. Questio talis est. Quidam habens plures filios dixit in testamento quod fratres deberent fratrem facere edoceri, alioquin ei darent partem suam. Post mortem testatoris hic edoctus est apud Montem Pesulanum et Parixius bene per X. annos. Querit iterum edoceri quasi adhuc non sit edoctus, alioquin vult habere partem sibi contingentem de bonis patris. Fratres se tuentur dicentes : iam fecimus quod debuimus et solutione eius quod debetur omnis tollitur obligatio. Queritur quid iuris sit…

64rb Incipit liber VIIII. De accusatione militis. De hac materia plene invenies in brocardis in VII. quaterno, capitulo I, o. Sub hoc titulo formatur questio. Gaius Lucium Titium mortifere vulneravit, qui Titius dum ex eo vulnere laboraret in extremis filium Gaii Seii instituit. Queritur nunc utrum filius repellatur ab hereditate si non vendicaverit necem defunti patrem accusando…[Pillio].

64rb De magistris. q. 1 Questio talis est. Quidam bononiensis habebat tres filios, unus sophistam et philosophum, fisicum et legistam, ipsos instituit sibi heredes et ei qui magis est utili patrie reliquid domum in qua habitabat ante partem. Queritur quis istorum censeatur magis utilis patrie ut possit habere legatum…[explicit]: Orator preferendus est argumento predictarum legum et hoc dicimus sine preiuditio melius sentientis. Ho(mobonus).

64va q. 2 Talis questio est. Quidam scolaris est, habet tres magistros, unum in legibus, secundum in decretis, tertium in decretalibus; convenitur. Ipse allegat privilegium suum ut sub magistro suo conveniatur. Queritur quem magistrum debeat eligere cum isti tres magistri non possent esse iudices quia iam haberet quinque iudices quod esset contra legem Federici que dat sibi trium iudicum optionem et quia iurisditio non est dividenda sicut de instrumento quod non dividitur…

64vb q. 3 Quidam doctor in fisica vel in gramatica vel in legibus non curo convenit cum com(un)itate Regii stare usque ad annum recepto a communi salario. Item receptis similiter a scolaribus donariis nunc magister vocatur a suis quod debeat repatriare, vult recedere et vult relinquere ydoneum substitutum. Queritur an possit et si possit an teneatur reddere salarium totum vel pro rata temporis…[Roffredo].

65ra De adulteriis. Roçella accusatur de adulterio comisso cum romano pontifice. Queritur utrum possit…[Pillio].

65rb De omicidio. q. 1 Questio talis est. Sex homines erant ex una parte, VI. ex altera. In sero obviaverunt sibi et se cum armis ad invicem percusserunt ita quod unus mortuus est ibi, nec apparet quis occiderit eum. Ex parte mortui apparet legittimus accusator qui vult accusare de homicidio illos VI. Queritur an illi VI. omnes teneantur vel nullus…

65va q. 2 Questio talis est. Duo fratres habebant inter se discordiam, alter ipsorum fecit testamentum et in testamento instituit quemdam medicum sibi heredem et voluit hoc secretum teneri. Postmodum facta compositione inter fratres testatori [emen.] dedit medicus potionem ex qua mortuus est. Accusat testatoris frater medicum de veneficio fratris et vult probare quod medicus ex certa scientia interfecit et hoc per testes si poterit, vel per pugnam. Queritur quid iuris sit…[explicit]: Dicimus quod medicus non tenetur se defendere per duellum nisi contra eum precedant inditia manifesta ad instar questionum et hoc nisi consuetudo contraria servaretur in civitate, ut Vercellis ubi iudicatur nullis inditiis precedentibus. Ho(mobonus).

65vb q. 3 Quidam filius mortifere vulneravit patrem, postea pater reddidit pacem filio et fecit finem de iniuria et offensa et dixit quod volebat quod nichilominus ei succedere posset. Facta pace statim decessit pater et veniunt agnati proximiores et dicunt quod ipsi debent succedere tam in feudis avitis quam in aliis bonis omnibus et domini in feudis non avitis dicunt quod debent reverti ad eos. Queritur quid iuris sit…[explicit]: In feudis planum est quod non succedit ut modo premissi nec enim potuit pater per pactum suum deteriorem facere con(ditionem) illorum qui de iure veniunt ad successionem feudi. Ad hoc facit de successione feudorum in prin. et § dampnare. In successione paternorum an succedat dubium est et satis potest dici quod sic posset etiam contraria tentari. Ho(mobonus).

65vb q. 4 Milles currendo cum equo obtrivit feminam cuius filius dolore nimio concitatus militem interfecit. Accusatur interfector l. Cor(nelia) de sicariis [C.9.16]. Queritur an sit in causa condempnationis…66ra [explicit]: Quamvis homicidium perpetratum sit tamen quia dolor iustus factum eius relevat potest in exilium vel pene legis Cornelie de sicariis aliter temperari, scilicet ut non condempnetur ad mortem sed in aliquo membro debilitetur, puta manu, sicut in consimilibus de facto vidimus pluries iudicari. Ad hoc prebet optimum argumentum quod legitur C. de adult(eriis) l. Grac(chus) in fi. [C.9.9.4] et ff. de penis l. absentem in fi. [D.48.19.5] et l. respiciendum § ult. [D.48.19.11.3]. Hec sententia est magis consona equitati et ideo preferenda, ut C. de iudi(ciis) l. placuit [C.3.1.8] cum suis sororibus secundum Iul(ianum).

66ra q. 5 Quidam non mortifere vulneratus secundum hominum oppinionem superveniente nova causa, puta febri continua vel acuta, mortuus est. Cum iam fere de vulnere fuisset curatus amici mortui accusant vulnerantem de occisione. Vertitur in questione quid iuris sit…

66ra q. 6 Stipulatus sum a Mevio centum cum Titius morietur. Titius non est mortuus sed occisus. Volo Mevium convenire actione ex stipulatu vel certi condictione quasi existente condictione. In questione vertitur utrum possim…[Pillio].

66va De iniuriis. q.1 Questio talis est. Quidam scolaris et sacerdos studens in civitate Vercellarum fuit vulneratus a quodam cive. Ego denuntiavi potestati maleficium et ferutam, ex mea denuntiatione ipse procedit contra percussorem. Modo iste scolaris vult agere act(ionem) iniuriarum et ac(tionem) legis Acqui(lie) pro operis quibus caruitur et cariturus est et pro impensis medicorum. Queritur an denuntiatio mea astulerit scolari actione iniuriarum, item queritur an possit agere simul ac(tionem) iniuriarum et ac(tionem) legis Aqui(lie) […]. Et quod ego Ubertus de Bobio potuerim nuntiare probatur quia de collegio sum et quod uni nostri fit universitati creditur esse factum unde facilius quam penitus extraneus debeo admitti…

66va q. 2 Questio talis est. Maritus theotonice verberavit uxorem suam, vult uxor agere contra maritum actione iniuriarum. Queritur utrum possit…[explicit]: Non dabitur actio iniuriarum cum sit famosa propter predictas rationes, tamen quia equitas sugerit actionem dari dabitur in factum, ut ff. de pre(scriptis) verbis l. quotiens et l. quia actionum numerus [D.19.5.21 et 11]. Ho(mobonus).

66va q. 3 Questio est an maritus incidat in penam promissam uxori si eam liberavit…66vb [explicit]: Incidit in penam sed non committitur pena nisi usque ad quantitatem que est in lege statuta ut in auth. ut liceat matri et avie § si quis [Nov. 117=A.8.13.14] et in auth. posita C. de repu(diis) l. consensu [*C.5.17.8,2=N.117.9]; debet enim mulier esse contempta pena (in) lege statuta, ut ff. de verbo(rum) ob(ligationibus) l. stipulatus [D.45.1.105]. Ho(mobonus].

66vb q. 4 Questio talis est. Quidam scolaris accusabat aliquem de aliquo maleficio coram iudice potestatis. Iudex citavit accusatum et secundum consuetudinem fecit eum iurare stare mandatis eius et precepit fideiussores dari; ille qui non dedit fideiussores detrusus fuit in carcerem, tandem processum fuit in causa et absolutus fuit incarceratus. Queritur an absolutus possit agere iniurarum contra accusatorem…

66vb q. 5 Questio talis est. Quidam habens uxorem cum verberaret uxorem mater ipsius interposuit se et inpulit ille eam ita quod mater cecidit. Ex hoc indignata mater extraneos scripsit heredes filio nominatim preterito propter predictam causam. Postea mater in penitentia remisit omnibus et specialiter filio omnem iniuriam quam sibi fecisset. Matre mortua filius contendit cum heredibus institutis dicens ad se solum pertinere matris successionem. Queritur quid iuris sit…

67ra De penis. q. 1 De hac materia plene invenies in brocardis in VII. quaterno c. IX. Sub hoc titulo talis formatur questio. Pone: dedi alicui X. ne homicidium faceret et ita versatur turpitudo tantum ex parte recipientis, feci sibi pactum et promisi quod amplius non peterem illa X. et si peterem promissi penam. Modo non obstante pacto volo venire contra. Queritur utrum possim et an pena comitatur…

67rb q. 2 Lucius Titius Gaio Seio fundum concessit in emphitheosim, convenitur inter eos ut Gaius singulis annis certam solvat pensionem et ut Titius semper staret contractui et quicumque veniret contra solveret alii fidem servanti C. nomine pene et soluta pena contractus remaneat in firmitate sua. Gaius postmodum per triennium stetit quod pensionem non solvit vel fundum contra pactum alienavit. Nunc dominus vult eum iure emphyteotico repellere, ipse offert placitam penam, scilicet C., et vult stare contractui. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

67rb De deportatis. Questio talis est. Aliquis est deportatus et bona relicta sunt ei per sententiam. Queritur utrum possit conveniri et quoi iure…

67va De delicto civitatis puniendo. Civitas perpetravit delictum ex quo deberet privatus, si fecisset, decapitari. Queritur qualiter puniatur, cum civitas non habeat certum caput quia quod est singulorum non est universitatis nec econtra, ut ff. quod cuiuscumque u(niversitatis) sicut [D.3.4.7]. Respondeo: sicut privatus decapitaretur ita civitas destruatur, ut ar. ff. quibus mo(dis) us(us fructus) ami(ttitur) l. cum [emen.] us(um) f(ructum) [D.7.4.24] et ff. de acu(sationibus) et inscri(ptionibus) l. hos in fi. [D.48.2.12]. Ho(mobonus).

67va De robaria emendanda secundum statutum. Duo castra debent emendare robariam factam in stratam publicam secundum statutum et consuetudinem civitatis, unum plus potest, aliud minus…

67va De questionibus. De hac materia plene invenies in brocardis in V. quaterno c. 1. Sub hoc titulo talis formatur questio. Sex homines erant ex una parte et sex ex altera, in sero obviaverunt sibi et se cum armis ad invicem percusserunt ita quod unus mortuus est ibi, nec apparet quis eum occiderit. Ex parte mortui apparet legittimus accusator qui vult accusare de homicidio illos sex. Queritur an isti VI. in dubio sunt torquendi…

67va De falsis [emen.] civibus. Maxima colta posita est in episcopatu et civitate Vercellarum. Modo quidam vult eam solvere in civitate quia dicit se civem, ex adverso dicit commune cuiusdam ville in qua habitabat: tu debes solvere nobis cum quia fecisti hic per plures annos. Bene probaverunt consules illius terre per illos de villa illa quod solvit cum eis coltas et scufias et ibi coluit festa et celebrat ibi et maiorem partem fortunarum suarum ibi habeat et quod ibi habeat larem et sta(tionem) co(mmunem). Nunquid propter hoc erit rusticus ut per hoc teneatur solvere coltam?...

67vb An semel punitus sit [emen.] iterum puniendus. Questio talis est. Potestas ianuensis iuravit suspendere omnes piratas, suspendit quosdam qui casu aliquo evaserunt. Est in questione an iterum debeant suspendi…

67vb De revocatione bonorum que personam secuntur. Quidam ingressus monasterium cum rebus suis sine voluntate uxoris ab uxore legitime revocatus contra monasterium res suas repetendo agere intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

67vb De sententiis excommunicationis. q. 1 Questio talis est. Quidam episcopus fecit hanc excommunicationem: quicumque ita fecerit sit excommunicatus. Queritur an valeat…

68ra q. 2 Quidam consiliarii civitatis fecerunt aliquod statutum contra ecclesiam propter quod excommunicati sunt. Quero an illi qui non interfuerunt in conscilio illo sint excommunicati…

68ra Incipit liber X. De pedagiis seu toloneis. q. 1 Ubertus castrum habebat in quo Titius pedagium collegit per XL. annos. Vult Ubertus Titium prohibere ne de cetero colligat. Queritur utrum possit…[Roffredo].

68rb q. 2 Quidam dominus cuiusdam castri habebat pontem ante castri portam de quo ab castri hominibus singulis annis certum portorium percipiebat, scilicet ab unoquoque patre familias II., et si contingeret patrem decedere donec filii vellent simul permanere licet plures essent nihil ultra dabunt quam solitus erat dare pater eorum. Si vero seorsum habitarent tantum dabit quisque quantum pater eorum solitus fuerat dare. Contigit autem quod Titius pater familias decessit relictis quinque filiis qui post parentis mortem bene per L. annos simul steterunt et sepe II. solidos sicut pater eorum fecerat et secundum quod habebat catri consuetudo prestiterunt. Nunc vero post L. annos hereditate divisa seorsum habitare ceperunt. Dominus vero castri secundum diuturnam consuetudinem tantum exigit ab unoquoque quantum inter omnes prestare soliti erant. Ipsi vero prescriptionem XL. annorum obicientes dicunt se non teneri. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

68va De statutis ei servandis. q. 1 Questio talis est. Statutum est in civitate ianuensi quo cavetur quod condempnatus debet solvere sportulas. Modo debitor egit pignoraticia actione contra creditorem ante solutionem et litem fuit contestatus. Cum eo isto ab initio male egit quia pignus non competit nisi soluta sit omnis pecunia vel eo nomine satis(factus) sit creditor, ut ff. de pign(eraticia) act(ione) (l.) si rem ali(enam) § omnis [D.13.7.9.3], in processu cause obligavit iste pecuniam creditori et sic fuit condempnatus creditor ad restitutionem pignoris. Queritur quis istorum debeat solvere sportulas…

68va q. 2 Statutum est quod si aliquis amiserit equum in bello emendam habeat a communi, ecce amisit equum in eundo vel redeundo de exercitu vel alia occasione belli amisit. Nunquid habeat mendam? Ar. bonum quod non, ff. de excu(sationibus) tu. l. bello amisi [D.27.1.18] sed ar. contra ff. de incendio ru(ina) na(ufragio) l. I. § II. [D.47.9.1.2]. Uber(tus). Ad hunc c(asum) in brocardis in IIII. c. I.

68va q. 3 Questio talis est. In statutis communis reperitur aliquod verbum obscurum. Queritur quis debeat illud interpretari…68vb[explicit]: Quid si in sententia iudicis verbum obscurum reperiatur? Hic variantur doctores, di(cunt) quidam quod iudex qui sententiavit debet interpretari, ut in lege iamdicta heredes palam § III. [D. 28.1.21.3] et C. de fructibus et litis ex(pensis) l. terminato [C.7.51.3] et ff. de re iudi(cata) l. actorum et l. Paulus respondit [D.42.1.46 et 43]. Ho(mobonus).

68vb q. 4 Vulterrani elegerunt quendam in potestatem cui concesserunt statuta condere. Item et electi sunt compositores ad illa statuta conscilio quorum potestas fecit illa statuta et iuraverunt illa statuta ab eo facienda servare. Potestas facit unum sta(tu)tum inter omnia quod non deberet sindicari, ius est vulgare aretinum idest quod non exigent ab eo rationem de villicatione sua. Sed iste dominus potestas iuraverat primo quod deberet reddere rationem non obstante statuto facto a potestate quod non obstante statuto facto teneatur reddere rationem…[Roffredo].

69ra q. 5 Sibilia quedam nobilis fuit desponsata a patre cuidam Sempronio non interveniente eius voluntate ab initio sed post facto quia a spunso vel consanguineis recepit donaria forte ratum habuit. Domina ista contraxit matrimonium cum Iohanne et in statuto civitatis continetur quod quicumque ac(ceperit) in uxorem mulierem alii volumptate ipsius mulieris desponsata(m) quod puniatur in X. libris. Queritur an Iohannes possit conveniri ad penam positam in statuto…[Roffredo].

69ra q. 6 Factum est statutum in civitate quod quicumque habet stariolum terre iusta predia alicuius quod ille tenetur emere qui habet confinia predia et ille tenetur vendere cuius erat prediolum. Verum si in illo stariolo prestatur fictum vel pensio non teneatur ille vendere nec dominus emere. Modo reperitur quidam qui habet iusta predium tuum stariolum terre et de una parte prestatur fictum, de alia parte non. Queritur an ille teneatur vendere totum et tu emere totum vel partem…[Roffredo].

69rb De fodris sive taliis seu coltiis [emen.]. q. 1 Questio talis est. Quidam miles vendidit quasdam possessiones cuidam rustico, de quibus possessionibus miles numquam prestitit fodrum nec aliquas factiones. Modo vicini illius ville in qua moratur rusticus petunt ab eo fodrum. Queritur an teneatur reddere de istis possessionibus quas emit a milite…

69va q. 2 Aliqua villa est que territorium habet. In territorio, ad idem supra de prescrip(tionibus) q. III., istius ville quidam nobiles emerunt amplas possessiones et in his possessionibus quandam villulam construxerunt ubi forte sunt X. habitatores. Modo civitas mittitur huic ville maiori vel castro subdito sibi quod mittatur X. paria bovum vel C. artatores ut solvatur fodri nomine C. Volunt isti quod illa villa debeat secum conferre, illi tantum volunt respondere ci(vitati). Queritur quid iuris sit…

69vb Quid fieri debeat si civitas non defendatur. Bene cavetur in legibus quod lites aliquando oriuntur ex litibus et ex questionibus questiones. Ex premissa questione insurgit questio presens. Pone quod non invenitur in communitate illius castri aliquid esse commune nisi forum, vie publice, fontes, prata et flumina. Queritur nunc an sit sufficiens creditori mitti in possessionem in bonis illis vel si non sit sufficiens an universitas debeat exbanniri…[Roffredo].

70ra Quod cuius(cum)que u(niversitatis) nomine vel contra causa agatur. Questio talis est. Aliqui sunt consules civitatis vel ville, vollunt agere nomine civitatis vel ville sine mandato. Queritur utrum possint…[explicit]: Pro consuetudine facit lex ff. quod cuiuscumque u(niversitatis) l. item eorum [D.3.4.6]. Cessante consuetudine non potest agere nisi hoc ei dedisset ordo decurionum. Constituat ergo sindicum vel ac(torem) qui agat nomine universitatis. Uber(tus), sed Ja(cobus) contra et supra an post peremptorium libro IV. q. I. et de electione l. I. q. VI. et seq.

70ra Incipit liber XI. De variantibus de omne fide. De hac materia invenies in brocardis in sexto quaterno c. VII. Nunquid census impositus augeri potest vel imponi de novo?...

70ra De agricolis et censitis. q. 1 Queritur an dominus possit colonum ascriptitium vendicare cum liberis et uxore…70rb [explicit]: Dist. utrum dominus colone sciebat vel ignorabat: sciens amittit, ignorans secus argumento predictarum legum. Ho(mobonus).

70rb q. 2 Questio talis est. Quidam habet manentes qui tenentur habitare in terra sua, habet tale ius in eis, quod si fugiunt potest eos revocare. Modo fugierunt, vult eos dominus terre revocare et postulat quod trasmittantur ad locum unde fugierunt. Queritur quid iuris sit…[explicit]: Vel dic quod habet actionem in factum cuius tenor in variis iuris ar(ticulis) est admissus ar. ff. de pre(scriptis) ver(bis) (l.) quotiens [D.19.5.21], C. de sacro(santis) e(cclesiis) (l.) sancimus [C.1.2.21] vel consuetudo est quod debeat remitti ha(bens) rei ven(dicationem) ex iure consuetudinario, ut ff. de rei ve(ndicatione) l. I. [D.6.1.1]. Ho(mobonus).

70rb q. 3 Queritur quo iure possint peti colloni ascriptitii…

70rb q. 4 Rubertus quidam habebat ascriptitios vel manentes vel colonos, fecit eis cartam finis et refutationis et hoc pactum apposuit in cartam, quod quandocumque vellent exire de fundis possint non obstante eis aliqua prescriptione temporis que a domino vel eius heredibus posset ei apponi. Celebrato tali instrumento seu contractu rustici steterunt in possessionibus illius domini per XL. annos. Modo volunt exire. Queritur utrum possint quia dominus contradicit…[Roffredo].

70va q. 5 Petrus habebat ascriptitium et filios ipsius, unum de filiis ascriptitii liberavit ab omni ascriptitia condictione et sibi donavi omnia illa que pater eius a me habebat et ille filius erat in potestate illius ascriptitii. Nunc queritur utrum illa liberatio tenuit et an bona sint liberata…[Roffredo].

70vb De originariis colonis. Questio talis est. Quidam vercellensi origine transtulit domicilium suum Novariam, volo ipsum convenire Vercellis ubi inveni ipsum. Queritur utrum possim…[explicit]: Possumus dicere quod convenitur Vercellis ratione originis, nec obstat ff. ad mu(nicipalem) (et de) incollis [emen; D.50.1] ubi videtur dici quod ibidem so(let) con(veniri) ubi domicilium habet cum non possit in diversis locis conveniri quod verum est quantum ad munera et honores, in pluribus locis et ca(usa) domicilii et ca(usa) or(iginis) posit conveniri, ad idem C. ubi petantur tu(tores) l. I. [D.5.22.1]. Ho(mobonus).

70vb De dominis habentibus dritam et tortam. Questio talis est. Quidam miles vercellensis habebat rusticum qui erat homo suus secundum consuetudinem civitatis Vercellarum. Iste milles habens duos filios condidit testatumentum et in testamento uni filiorum reliquid in rustico supradicto drictam, alteri vero tortam. Fecit modo rusticus testamentum et domino suo relinquid tertiam partem suorum bonorum. Queritur quis istorum fratrum admitti debeat tamquam dominus ad legatum…71ra [explicit]: Tortam dicitur habere qui habet iurisdictionem in eum et ius imponendi fodrum et auferendi bannum et puniendi eum si delinquat, dritam dicitur habere qui percipit fictum et reditus annales occasione possessionis et habet ius succedendi; ista est vercellensis consuetudo. Ho(mobonus).

71ra De iurisdictione domini habentis castrum. q. 1 Questio talis est. Quidam comites habent iurisdictionem honorem et districtum in quodam castro. Reperiuntur ibi communia quedam, paludex et alia. Queritur cuius sint, an dominorum vel communis illius ville vel castri…

71ra q. 2 Questio talis est. Controversia quedam vertitur inter militem et baronem in cuius destrictu et territorio miles moratur. Queritur sub quo causa ista seu controversia debeat ventilari…[explicit]: Ad ultimum mihi videtur sanum conscilium quod si iste baro rex vel comes habet aliquem superiorem ad illum questio ista devolvatur ut in predicta auth. [N.86=A.9.10] ad minus habet ipse superiorem dominum papam si chrispianus est et tunc pape committet causam secundum Ho(mobonum). Hec questio similis est illi questioni qua queritur coram quo debeat tractari causa que est inter dominum et vassallos quem plene notavi per dominum meum supra, de feudis, libro IIII.

71rb q. 3 Quidam miles habebat quoddam castrum in quo habebat iurisdictionem universalem, merum imperium et mixtum. Vendidit iste miles cuidam novariensi V. vel quatuor casamenta et transtulit in eum omnem iurisdictionem quam habebat in ipsis casamentis, postea tempore procedente vendidit totum castrum communi Papie cum omni iure et actione quod habebat in castro. Modo iudex qui est in castro pro communi Papie vocat emptorem casamentorum et vult quod respondeat sub eo sicut alii et quod faciat factiones et responsiones sicut ceteri habitantes…

71rb q. 4 Dominus castri proponit iudicis officium vel negatorium contra habentem possessiones in curia vel confinio dicti castri, qui vult tures elevare in sua possessione vel alias fortilitias. Queritur utrum possit…

71rb q. 5 Rex Francie concessit cuidam ecclesie castrum Turonis cum omni honore et iurisdictione excepta investitura tesaur(ar)ii et decani quam rationarii principis episcopus et pontifices confirmaverunt. Procedente tempore municipes impetraverunt rescriptum ab successore regis et sibi rectorem in castro liceret eligere, agit nunc ecclesia contra municipes dicens non esse eis hanc iurisdictionem exercendi potestatem, proponit utilem negatoriam. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

71rb-va q. 6 Episcopus mutinensis castrum Baçiani alii concessit in feudum. Nunc queritur utrum iurisdictionem concessisse videatur…[Pillio].

71va De (de)nunciationibus et effectu earum. q. 1 Cum quis denuntiat si non agat eius denuntiatio non preiudicat, ut C. de resin(denda) ven(ditione) l. si maior [C.4.44. 13]. Si vero agat ut habet ius in re aut non…

71va q. 2 Questio talis est. Ego locavi opus meum cuidam scriptori et accepi ab eo fideiussorem. Postmodum fideiussor denuntiavit mihi quia non deberem dare ei amodo opus quia de novo invenit quod malus erat et si daret ipse nolebat teneri. Ego spreta denuntiatione sua dedi et ipse recessit, ago contra fideiussorem certi condictione ex stipulatione vel actione ex stipulatu. Queritur quid iuris sit…

71vb q. 3 Questio talis est. Venditor hereditatis habet regressum contra emptorem de eo quod solvit nomine hereditatis etiam si sit indebitum ut ff. de here(ditate) vel ac(tione) ven(dita) l. II. [D.18.4.2]. Queritur an iste venditor debeat denuntiare emptori controversiam sibi motam sicut emptor venditori tenetur...

71vb q. 4 Titius cum in flumine publico sibi molendinum construxisset clausuram fecit ut molendinum melius moleret propter cuius clausure constructionem [emen.] cepit aqua restagnare in prediis Gaii Seii. Gaius vero denuntiavit Titio ut clausuram destrueret qui cum destruere nolet, Gaius propria auctoritate destruxit. Nunc Titius agit contra Gaium interdicto quod vi aut clam vel in factum actione. Queritur si possit…[Pillio].

72ra q. 5 Lucius Titius fideiussit pro [emen.] Gaio Seio apud Septicium creditorem spe future numerationis pecunie, qui Lucius Titius cum comperisset Gaium Seium minus solvendo esse denuntiavit Se(p)ticio creditori ne Gaio Seio debitori pecuniam mutuaret, (Sep)ticius vero creditor fideiussoris denuntiationem contempnens Gaio Seio iuxta conventionem pecuniam mutuavit. Nunc creditor a debitore suum recuperare non valens Lucium Titium fideiussorem convenire intendit. Queritur utrum possit…[Pillio].

72va q. 6 Mandavi procuratori meo ut fundum venderet, is vendidit sed antequam venderet denuntiavi ei ne traderet, qui nichilominus tradidit, quo facto rem ab emptore intendo vendicare. Queritur an possim…[Pillio].

72va De pugna et gladiatoribus. q. 1 Cum tractatus de pugna sit utilis et generaliter id quod de pugna obtinet observetur ideo quantum facultas ingenii suppetit studiosse notare curavi ut nulla amodo contingat dubitatio in futurum…

72vb q. 2 Queritur quando pugna admittatur…

73ra q. 3 Solet queri qualiter sacramenta admittantur in pugna…

73ra q. 4 Quesitum est an liceat alteri parti dare camphionem…

73rb q. 5 Edoceri postulas quis posset esse camphio…

73rb q. 6 Interrogati sumus in cuius electione fit pugna…

73rb q. 7 Quesiverunt periti qualiter pugna debeat ordinari…

73rb q. 8 Hos cotidiana instantia interpellat que arma sint a legibus et per consuetudinem concessa in pugna…

73rb q. 9 Dubitari solet si ceciderint arma vel frangantur…

73rb q. 10 Scisitari consuevit quis alium primo percutiat…

73rb q. 11 Interrogati sumus si uno die non fuerit pugna finita…

73rb q. 12 Queris a nobis qualiter convictus in pugna…

73rb q. 13 Instruendi sumus de sacramentalibus et qualiter per eos fiat probatio…

73va q. 14 Hos consulere voluisti an per iudicia defensio fieri possit…

73va q. 15 Circa factum duelli consuevit queri et contingere de facto. Pone quod fidantia sit laudata comuni consensu inter camphiones de dentibus et dictum est quod si quis fregerit fidantiam pro conficto debeat haberi et ita duellum admittit. Accidit quod unus camphionum, puta qui se defendebat, posuit alteri digitum in ore […] et ille cumstraxit dentes et digitum eius aliquantulum laceravit. Quesitum est nunquid ille qui strinxit dentes ob hoc videatur fidantiam offendisse et ita duellum amississe vel non…[explicit]: Secus autem si adversarius data opera digitum eius cum ore cepisset et cum dentibus laceravisset quo casu fidantia offendisset et non casu cum studiose ea feciset, ad idem est quod legitur C. ad legem Cor(neliam) de sicariis l. I. [C.9.16.1]. Secundum Ro(ffredum) beneventanum.

73va q. 16 Aliquis interfectus est in rixa nec apparet a quo vel a quibus, ex parte mortui existit legitimus accusator qui accusat omnes de alia parte qui rixe interfuerunt. Queritur an accusati teneantur se defendere per pugnam…

73vb q. 17 Albertus de Porta parrochianus ecclesie Omnium Sanctorum habuit pluries mala verba cum sacerdote dicte ecclesie minando ei quod vita poterat esse sibi parum cara et quod non scamparet ei. Et in tantum se ceperunt inimicari quod non loquebantur sibi ad invicem et se pri(va)verunt fam(iliares) parochiani ire ad ecclesiam supradictam. Tamen sacerdos quodam sero transiens ante domum dicti parochiani ibi scilicet sub porticu ipsius et ante hostium apertum inventus est interfectus nec ea hora ire vel redire visus fuit aliquis per contratam. Modo frater interfecti accusat parochianum de morte furtiva dicens se paratum hoc probare per pugnam. Queritur quid iuris sit…74ra [explicit]: In hac questione que fuit de facto in civitate Regi(i) et in qua ego Julianus extiti advocatus pro parte accusatoris habito conscilio sapientum per me coram quibus fuit negotium diligentissime disputatum pro parte mea fuit pronunciatum et bene ar. predictarum legum.

74ra q. 18 Questio talis est. Quedam mulier habebat filiam uxoratam, maritus ipsam filiam interfecit, mater vult accusare ipsum interfectorem. Queritur utrum possit et si potest an debeat inscripbere, item an audiatur si vellit probare per pugnam quod interfecit…

74ra: Incipit liber XII. De dignitatibus et diversis officiis. q. 1 Plures dignitates habere eodem tempore an possit quis queritur…

74ra-rb q. 2 Quid si V. sunt electores, ignoranter ineligibilem elegerunt potestatem vel alium officialem. Nunquid iterum habeant electionem vel debeant deici sortes?...

74rb q. 3 Nunquid minor XXV. annis electus in potestate debet confirmari?...

74rb De fideicommissariis sive executoribus ultime volumptatis. q. 1 Set nunquid pauperes vel ecclesia convenire possunt designatam personam ut votum adimpleat testatoris?...

74rb q. 2 Quid si in una est ortus, in alia habet domicilium episcopus utriusque agere potest?...

74rb q. 3 Nunquid ad heredes transit hoc officium?...

74rb q. 4 Quid si duo sunt fideicommissarii et inter se discrepant?...

74rb q. 5 Nunquid isti fideicommissarii qui dicuntur ultra montes executores ultime voluntatis possunt compelli tale officium suscipere?...

74rb q. 6 Quod si agnovit fideicommissarius voluntatem testatoris et incepit facere sed non perficitur et quo iure convenietur?...

74rb q. 7 Quid si sunt plures fideicommissarii, nunquid unus solus an omnes vel maior pars presente vel absente minori poterit distribuere?...

74va q. 8 Quid si unus de pluribus fideicommissariis mortuus est, nunquid erit locus viri agnoscendi?...[explicit]: Quomodo ergo fiet episcopus dabit alium, ar. de pedaneis iu(dicibus) l. placet [C.3.3.2] et auth. de e(cclesiasticis) t(itulis) § si quis [N.131=A.9.6] superstites perficiunt, ut ff. de officio consulis l. I. [D.1.10.1], j. de advo(catis) di(versorum) iu(dicum) l. laudabile [C.2.7.23] secundum Uber(tum). Ar. ad idem ff. de leg(itimis) tu(toribus) l. tutella § si duo [D.26.4.3.4]. Iul(ianus).

74va q. 9 Quid si quedam dedit disponenda et alia omisit?...

74va q. 10 Quid si reliquid fideicommissario et non est adita hereditas, quid faciet fideicommissarius?...

74va q. 11 Isti fideicommissarii nullum lucrum debent inde habere sicut nec mandatarii…

74va De legitimis administratoribus. q. 1 Questio talis est. Quidam vendidit quasdam possessiones obligatas uxori pro dote, filios quos habuit de uxore emancipavit et tamquam legitimus tutor vel curator nomine filiorum advocat possessiones ab emptoribus vel ypothecariam actionem. Queritur an idem ipse possit venire contra factum suum…

74va De variis et extraordinariis questionum articulis. Explicito tractatu questionum circa ea(n)dem materiam concurentium ad extravagantes et extraordinarias transitum faciamus subiciendo titulum generalem de variis et extraordinariis questionum articulis.

74va De mutuo. q. 1 Questio talis est. Quidam mutuavit pecuniam nomine matris et eam stipulatus fuit reddere matri, agit modo contra debitorem et pecuniam petit nomine matris et proponit certi condictionem ex stipulatu et ad bona obligata ypothecariam. Queritur an hec petitio sit admi(ttenda) et an ex stipulatu aliqua actio sit quesita matri…[explicit]: Adquisita fuit actio mutuanti sed eam tenebitur cedere matri, ut ff. de adqui(renda) pos(sessione) l. possessio § fi. [D.41.2.49.2], aliter sine cessione non aget contra actio non fuit sibi quesita ut s. probavi nec obstant leges in contrarium allegate quia singulis responsionem dedi secundum Ho(mobonum).

74va De vassallo alienante partem feudi, an cadere debeat a toto feudo. Iohannes quidam habet duo castra in feudum quorum unum alienavit. Queritur utrum toto feudo debeat privari an ex parte…[Roffredo].

74vb De iure cesso. De iure cesso plene tractavi super libro IV. Sed circa eandem materiam talis adhuc emergit dubitatio: Socrates mandavit Titio ut equum venderet pro XX. qui Titius equum Sempronio vendidit, qui emptor tempore contractus erat solvendo, nunc autem est non solvendo. Ago contra Titium ut restituat mihi equum vel solvat pretium scilicet XX. Qui Titius dicit quod est paratus cedere mihi actionem ex vendito quod habet contra emptorem. Queritur an cedendo actionem liberetur…[Roffredo].

74vb De lite movenda inter patrem et filium. De lite movenda inter patrem et filium talis corpulus dubitationis emergit. Ecce qui cum filio familias contrahit duos habet obligatos: filium in solidum, patrem de peculio ut ff. de peculio l. si quis cum filio [D.15.1.44]. Pone ergo quod filius solvit debitum (in) solidum creditori forte de pecunia aquisita de tabellionatu suo et sic liberavit patrem ab actione de peculio profect(it)io qua tenebatur, vult agere contra patrem. Nunquid ex tali solutione est ei proditum aliquod ius agendi?…

75ra De procuratoribus. De procuratoribus super libro II. copiose tractavi, sed de facto occurrit talis questio. Pone quod aliquis constitutus est procurator usque ad annum, quedam incoavit que finito anno non explicavit. Nunquid desinit esse procurator?...

75ra An semel punitus sit iterum puniendus. Supra libro IX. et VII. q. I. quesivi an semel punitus sit iterum puniendus. Adhuc quero: sed pone, aliquis fecit furtum, deduxi eum ad prexidem, ipse statim punivit eum. Nunquid agam actione furti licet punitus sit corporaliter?...

75ra De duobus an sufficiat alterum adimpleri. Dedi tibi bovem ut Capuam eas et Titium occidas, neutrum fecisti, quod dedi repeto per condictionem ob causam. Queritur an possim…[Azzone].

75rb De nuntio non fideli. Gaius Seius filio suo quem Bononie putabat degere gratia studiorum per quendam nuntium pecuniam misit dans ei in mandatis ut Bononiam filio suo pecuniam portaret, qui accepta(m) pecunia(m) Bononiam portavit. Verum quia scolaris predictus dicti Gaii filius Selernum iverat pro discenda phisica dictus nuntius quendam salernitanum repatriare volentem Bononie invenit ipsique pecuniam tradidit solvendam predicti Gaii filio. Qui dum portaret incidit in latrones et spoliatus pecuniam perdidit. Nunc Gaius Seius contra nuntium cui pecuniam tradidit Bononie deferendam actionem intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

75rb De illo qui turrim suam prestat contra hominem. Olericus de Argelerio promisit episcopo mutinensi se prestaturum ei turim suam ad offensionem et defensionem contra omnem hominem. Tandem ortis inter Odo(ricum) et episcopum innimicitiis petit episcopus (ut) Od(oricus) ei prestaret turim etiam contra se. Vertitur in questione quid iuris sit… [Pillio].

75rb De herede an posset infringere. Pater fundum maternum sui filii distraxit, post hoc non solvendo decedens filius cum inventarii confectione succesit, qui filius nunc fundum ab emptore vendicat. Hesitatur utrum ne possit…[Pillio].

75vb De eo qui partem predii. q. 1 Bononienses dum civitatem suam contra hostilem incursum Theutonicorum vallis munirent et fossis medietatem predii Gaii Seii occupaverunt. Gaius demum portionem reliquam Titio vendidit. Procedente vero tempore, cum timor cessaret et tremor tantus cepit rusticorum ad civitatem venire concursus quod civitatis prior ambitus continere non potuerit unde factum est ut vallis dimisis prioribus ulterius muro et fossis civitas ambiretur. Titius vero partem Gaii venditoris sui cum alia vallorum ripis complanatis possidere cepit quam Gaius ad se quasi quodam postlimini iure reversam dicens petere intendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

76ra q. 2 Cum imperator transitum faceret per loca canonici Sancte Marie de Reno furorem timentes theotonicum curiam intraverunt et quemdam de curie principibus allocuti cum eo convenerunt ut ei V. marcas argenti darent et ipse ab omni exercitus necessitate tueretur eos atque defenderet. Factum est autem quod antequam imperator veniret Mutinam Bononienses meticulosi cum eo composuerunt et sic imperator per loca putativa non intravit. Canonici tamen non ab [emen.] eo qui promisit sed ab alio tuti sunt et defensi officio pietatis. Nunc princeps ille cui promissio facta est marcas sibi promissas petit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

76rb De mensura minorata. Lucius Titius fundum suum Mevio locavit sub certa annua modiatione frumenti. Contigit postea quod per consilium vel per potestatis statutum mensura minorata est, pena etiam fuit apposita si quis ad priorem mensuram de cetero metiretur. Nunc Lucius Titius modium prioris mensure postulans a Mevio exceptione repellitur dicente se non ad priorem de cetero sed ad posteriorem teneri mensuram. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

76va An sufficiat facta promisio impleri. q. 1 Lucius Titius cum haberet domum ruinosam de qua dampnum verebatur vicini promiserunt Lucio Titio C. ut eam dirueret. Cum vero sequenti die Lucius eam destruere deberet per se ipsam quoque cecidit sine dampno vicinorum. Queritur nunc nunquid ex stipulatione vicini Lucio Titio teneantur…[Pillio].

76va An manere [emen.] videatur qui frequenter recedit. Gaius Seius Lucio Titio promisit C. si Lucius Titius viveret per totum triennium. Dum tamen Lucius in toto trigenio per mensem Bononie moram non faceret Lucius condictionem adimplere volens civitatem exivit. Quandoque tamen in septimana per diem moram faciebat reversus et sic diebus singularibus bene per L. dies inter trienium in civitate permansit. Nunc finito termino Lucius Titius Gaium ex stipulatione proposita certi condictione convenire intendit quasi existente condictione. Gaius vero contradicit condictionem defecisse quia per mensem et ultra in civitate [emen.] fuit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

76vb Quid contineatur appellatione reliquorum. q. 1 Pater familias fecit testamentum et filiam suam coniugatam heredem instituit, rogavit eam per fideicommissum ut cum moriretur hereditatem suam restitueret Titio deducto pro marito relinqueret. Filia postea moriens universa marito reliquid. Queritur utrum ne Titius fideicommissarius contra maritum aliquem possit habere regressum…[Pillio].

76vb (Scientia et presentia inducit consensum). De hac materia plene invenies in brocardis in quinto quaterno c. 96. q. 1 Sub hoc titulo talis formatur questio. Aliquo presente et non contradicente rem ipsius alienans queritur nunquid eam vendicare valeat ab emptore…[Pillio].

77ra De eo qui ius sibi dixit cum magistratuum [emen.] (copiam) non haberet. q. 1 Titius cum magistratuum copiam non haberet debitori suo boves astulit. Queritur ergo utrum ius suum quis debeat perdere. Proponit Titius contra debitorem suum pristinam actionem…[Pillio].

77ra q. 2 Sed ex hac questione secunda oritur scilicet utrum debeat ius suum amittere quatenus deliquid idest quatenus valent ipsi boves an in solidum…[Pillio].

77ra q. 3 Aliquis cum copia iudicis non haberet occupavit Digestum meum. Nunquid amittit ius creditor?...77rb [explicit] Pi(leus) dicit quod debet puniri in totum, nos dicimus contra ar. dictarum legum. Pa.

77rb De bone fidei possessione, an lite contestata, et c. q. 1 Cum provinciali cuidam quem non audeo nominare mula fuisset subrepta et bone fidei emptori tradita vel vendita, provincialis a possessore mulam vendicavit. Verum (con)testatione interposita interitu naturali mula decessit et provincialis nichilominus instat ut condemnatio sequetur. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

77rb De egrotante qui recidivavit. q. 1 Quidam podagrarius medicum sibi curandum infirmitatis gratia certa constituta mercede acquisivit ut qui iam de egritudine liberatus tempore procedente in eandem recedit. Nunc contra suum medicum ut rursus eum curet et pro iamdicto salario agere contendit. Queritur quid iuris sit…[Pillio].

77va [Explicit libellus]: Quoniam dominus Rofredus beneventanus egregius legum doctor preclarus admodum et famosus in compillatione libelli sui super quolibet contractu movit dubia et questiones ad titulos facientes idcirco quilibet studiosus ad illum recurrat et quod hic deficit ibi querat et in libris meis in quibus super ipsa lictera in locis suis multa dubia de propria manu scripsi que suffragium prestant ad presentis operis complementum.

Digital Library

Incipit / Explicit